Thủ tướng Australia Anthony Albanese nói rằng một tàu chiến Trung Quốc đã “hành động nguy hiểm” trong vụ va chạm với tàu hải quân Australia khiến một thợ lặn quân sự bị thương. Đây là những phát biểu đầu tiên của ông về vấn đề mà ông cho rằng đã làm tổn hại đến mối quan hệ Australia-Trung Quốc.
 

Ngày 18/11 vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles cho biết Tàu khu trục tầm xa HMAS Toowoomba của nước này khi đang tiến hành hoạt động lặn trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Nhật Bản (ngày 14/11/2023) để tháo lưới đánh cá vướng vào chân vịt tàu thì xảy ra sự cố nêu trên. Thủ tướng Albanese, người vừa có cuộc gặp ngắn với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) ở San Francisco vào tuần trước, hiện đang phải chịu áp lực chính trị trong nước về việc ông có nêu vấn đề này với nhà lãnh đạo Trung Quốc hay không. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn với Đài Sky News (Australia) vào ngày 20/11 vừa qua, ông Albanese nói rằng vụ việc đã gây thương tích cho một người và cho thấy cần phải có “đường dây liên lạc có tác dụng như dải hộ lan” giữa quân đội hai nước. Ông phát biểu: “Sự việc thật là nguy hiểm, phía tàu chiến Trung Quốc đã không an toàn và thiếu chuyên nghiệp”.
 

Ông Albanese cho biết thêm rằng vụ việc đã được nêu ra thông qua “tất cả các kênh thông thường” nhưng không tiết lộ liệu nó có được thảo luận trong cuộc gặp riêng với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại APEC 2023 vừa diễn ra ở Mỹ hay không. Ông Albanese nói: “Hậu quả của những sự kiện này là chúng làm tổn hại đến mối quan hệ song phương. Đây chắc chắn là một sự kiện gây thiệt hại và chúng tôi đã nói rõ điều đó với Trung Quốc”.
 

Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles trước đó cũng nói rằng một tàu khu trục của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tiến về phía tàu HMAS Toowoomba, bất chấp việc tàu Australia đã thông báo cho tàu chiến Trung Quốc về hoạt động lặn. Và tàu khu trục của Trung Quốc đã vận hành thiết bị định vị thủy âm (sonar) gắn trên thân tàu một cách “không an toàn”. Ông này cho biết thêm rằng các đánh giá y tế cho thấy các thợ lặn bị thương nhẹ và có thể do thiết bị thủy âm của tàu khu trục Trung Quốc gây ra. Ông Albanese đã đến thăm Trung Quốc trong tháng 11 này và là nhà lãnh đạo Australia đầu tiên thăm Bắc Kinh sau 7 năm, đồng ý khởi động lại cuộc đối thoại thường niên giữa lãnh đạo hai nước.
 

Ngày 20/11 vừa qua, Đại sứ quán Trung Quốc tại Australia dẫn lại bình luận của Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh tại cuộc họp báo thường kỳ ở Bắc Kinh nói rằng quân đội Trung Quốc “luôn có tính kỷ luật cao và tiến hành các hoạt động chuyên nghiệp phù hợp với luật pháp quốc tế và thông lệ quốc tế”. Bà Mao nói thêm: “Chúng tôi hy vọng các bên liên quan sẽ ngừng khuấy động rắc rối ngay trước cửa Trung Quốc và hợp tác với chúng tôi để cùng duy trì động lực cải thiện và phát triển quan hệ Trung Quốc-Australia”.
 

Trong khi đó, theo nhận định của trang mạng asiatimes.com, các thủy thủ của tàu HMAS Toowoomba (Australia) đã thực hiện “nhiệm vụ vô hại” là tháo lưới đánh cá xung quanh chân vịt của con tàu này khi đang ở vùng biển quốc tế trong EEZ của Nhật Bản. Mặc dù tàu khu trục Trung Quốc đã được cảnh báo về hoạt động của các thợ lặn Australia song phía lực lượng Trung Quốc vẫn hành động. Hiện có hai vấn đề đặt ra đối với Thủ tướng Albanese: liệu có nên nêu vấn đề với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hay không (giả sử đã không nêu) và liệu có công khai cho biết cá nhân ông đã làm như vậy hay không? Hiện vẫn chưa rõ ông Albanese có nêu vấn đề này trong cuộc gặp riêng với ông Tập Cận Bình bên lề APEC 2023 hay không, song đáng ra ông ấy nên thảo luận vấn đề này bởi chính ông đã lặp đi lặp lại không ngừng rằng “chúng tôi sẽ không đồng ý khi cần thiết” với Trung Quốc.
 

Nếu không tìm hiểu sự việc sẽ được xem là một sự tránh né và sẽ mang thông điệp rằng Australia (sau khi thiết lập mối quan hệ tích cực hơn với Trung Quốc vì lợi ích to lớn cho thương mại) giờ đây không sẵn lòng thẳng thắn do không muốn mạo hiểm “cài đặt lại” mọi thứ. Chính phủ Australia đã thận trọng không công bố vụ việc cho đến khi ông Albanese đang trên đường về nước. Thời điểm là vấn đề ngoại giao.
 

Bộ trưởng Quốc phòng Richard Marles cho biết trong một tuyên bố vào ngày 18/11 vừa qua rằng chính phủ đã bày tỏ “mối quan ngại nghiêm trọng” với chính phủ Trung Quốc và mô tả hành vi của tàu Trung Quốc là “không an toàn và không chuyên nghiệp”. Mặc dù chính phủ Australia cũng nêu bật tuyên bố của ông Marles và nhấn mạnh rằng vấn đề đã được giải quyết ở “cấp độ thích hợp”, song điều này có thể thuyết phục nếu không có thực tế là ông Albanese đã thực sự gặp ông Tập Cận Bình. Sự im lặng cũng hoàn toàn hợp lý vì đây là cuộc gặp riêng. Tuy nhiên, ông Albanese nên làm rõ có nói về vụ việc trên hay không, điều này không chỉ với danh nghĩa minh bạch mà còn để chứng minh rằng chính sách đối với Trung Quốc của chính phủ Australia cũng mạnh mẽ như ông tuyên bố. Chưa kể rằng việc biết Thủ tướng Australia đã nói gì sẽ rất thú vị nếu vấn đề thực tế là một trong những chủ đề được thảo luận trong cuộc gặp.
 

Ông Marles cho biết Australia đã đưa ra sự phản đối mạnh mẽ đối với Trung Quốc “rất rõ ràng, rất trực tiếp, thông qua tất cả các kênh thích hợp trên tất cả các diễn đàn hiện có”. Tuy nhiên, ông từ chối xác nhận hay phủ nhận việc có nêu vấn đề này với Tập Cận Bình hay không với lý do không được phép tiết lộ các cuộc trò chuyện riêng tư diễn ra bên lề một hội nghị.
Phát biểu tại một cuộc họp báo ở APEC 2023, Tổng thống Albanese đã nói về cuộc gặp với ông Tập Cận Bình như sau: “Tôi nhắc lại với ông ấy rằng chuyến thăm (đến Bắc Kinh) là rất tích cực và được đón nhận nồng nhiệt ở Australia. Và tôi cũng nhắc lại với ông ấy rằng tín hiệu cho thấy những trở ngại trong thương mại giữa hai nước chúng ta đang giảm bớt và được dỡ bỏ đã được đón nhận một cách tích cực ở Australia”./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn asiatimes.com/Đài TNHK/vna