Trang mạng Nationaltribune của Australia ngày 2/6 đăng bài viết của Giáo sư Toby Walsh - Trưởng nhóm nghiên cứu về AI tại Đại học New South Wales (UNSW) – với tiêu đề “Australia nên tận dụng cơ hội mà AI mang lại như thế nào trong khi vẫn kiểm soát rủi ro?”. Nội dung bài viết như sau:

Thế giới đã bỏ lỡ cơ hội với truyền thông mạng xã hội. Chúng đã thúc đẩy đưa tin sai lệch, tin giả và tạo ra sự phân cực trong xã hội. Chúng ta đã nhận ra những tác hại này nhưng quá muộn, vì mạng xã hội đã có những tác động đáng kể lên cuộc sống con người.

Đối với trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là AI tạo sinh, chúng ta đón nhận cơ hội sớm hơn. Không một ngày nào trôi qua mà không xuất hiện những hình ảnh mới sử dụng công nghệ Deepfake, xuất hiện những sản phẩm AI mới, những bức thư ngỏ hay các cuộc phỏng vấn dấy lên lo ngại của công chúng đối với AI.

Đáp lại điều này, Chính phủ Australia mới đây đã công bố hai văn bản quan trọng. Một là báo cáo đánh giá về cơ hội và rủi ro từ AI tạo sinh do Hội đồng Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NSTC) thực hiện. Hai là bản tham vấn về phản ứng chính sách và quy định cần thiết nhằm ứng phó với những rủi ro mà AI có thể gây ra.

Với tư cách là một trong những người đánh giá bên lề của NSTC, tác giả bài viết đã nghiên cứu kỹ cả hai tài liệu trên và đưa ra một số nhận định.

* Hàng tỷ cơ hội đổi đời

Với AI, chúng ta thấy một ngành công nghiệp trị giá hàng nghìn tỷ USD sẽ xuất hiện và Australia có thể có vị thế thuận lợi để gặt hái lợi nhuận lớn.

Trong vài tháng qua, hai "kỳ lân" công nghệ của Australia đã chuyển hướng sang AI. Công ty thiết kế đồ họa trực tuyến Canva đã giới thiệu các công cụ AI “ma thuật” để tạo và chỉnh sửa nội dung, trong khi công ty phát triển phần mềm Atlassian đã giới thiệu “Atlassian intelligence” - một đồng nghiệp “ảo” mới giúp thực hiện các nhiệm vụ như tổng kết cuộc họp và trả lời câu hỏi.

Trên đây mới chỉ là hai ví dụ. Chúng ta đang nhìn thấy nhiều cơ hội khác trong các ngành công nghiệp, chính phủ, giáo dục và y tế. Hiện AI đang được nghiên cứu ứng dụng để dự báo các dấu hiệu sớm của bệnh Parkinson, hay để dự đoán khi nào “bão Mặt Trời” sẽ ập đến. Ngoài ra, người tiêu dùng có thể thanh toán, mua sắm và vận chuyển hàng hóa với sự hỗ trợ của AI. Những cách mà AI có thể giúp cải thiện cuộc sống của chúng ta dường như là không thể đếm được.

* Đối với những rủi ro thì sao?

Báo cáo của NSTC chỉ ra những rủi ro rõ nhất. Đó là: thay đổi việc làm, đưa thông tin sai lệch, phân cực xã hội, tập trung của cải và vi phạm các quy định hay luật pháp.

Ví dụ, liệu các luật sư mới hành nghề có thể dần bị thay thế bởi robot? Liệu chúng ta có bị chôn vùi bởi “hàng núi” những hình ảnh giả mạo bởi công nghệ Deepfake và các đoạn tweet do máy tính tạo ra không? Liệu các công ty công nghệ lớn có thu về thêm nhiều tiền hơn nữa không? Và làm thế nào để Australia có thể lên tiếng về những thay đổi trên toàn cầu?

Tài liệu tham vấn của Chính phủ Australia cũng xem xét cách thức mà nhiều quốc gia khác đang ứng phó với thách thức trên như thế nào. Trong đó, Mỹ là quốc gia đang áp dụng cách tiếp cận nhẹ nhàng với các quy tắc và tiêu chuẩn tự nguyện, trong khi Anh tìm cách trao quyền cho các cơ quan quản lý cụ thể theo từng ngành và châu Âu sắp tới sẽ ban hành Đạo luật AI, đây là một trong những luật đầu tiên dành riêng cho AI.

Cách tiếp cận của châu Âu đáng để theo dõi nếu luật của Liên minh châu Âu (EU) về xử lý dữ liệu cá nhân trước đây (GDPR) - có phù hợp với luật mới hay không. GDPR đã phần nào tạo nên ảnh hưởng khi 17 quốc gia bên ngoài châu Âu hiện đang ban hành luật về quyền riêng tư tương tự.

Australia có thể hy vọng Đạo luật AI của EU sẽ thiết lập một tiền lệ tương tự về cách kiểm soát AI.

Thật vậy, tài liệu tham vấn của Chính phủ Australia đặt ra câu hỏi cụ thể liệu Australia có nên áp dụng cách tiếp cận tương tự như Đạo luật AI của EU hay không. Đạo luật trên cấm các hoạt động ứng dụng AI có rủi ro cao, chẳng hạn như hệ thống chấm điểm công dân, hay còn gọi là hệ thống tính điểm tín dụng xã hội, do AI điều khiển (giống như hệ thống đang được Trung Quốc sử dụng) và hệ thống nhận dạng sinh trắc học từ xa theo thời gian thực được các cơ quan thực thi pháp luật sử dụng trong không gian công cộng. Luật trên chỉ cho phép ứng dụng AI rủi ro cao sau khi có sự thu thập và đánh giá độc lập ở mức độ phù hợp.

Trung Quốc có vẻ như kiểm soát AI theo một cách khác. Họ đề xuất thực hiện các quy tắc rất nghiêm ngặt, trong đó yêu cầu các nội dung mà AI tạo sinh tạo ra phải “tôn trọng đạo đức và trật tự xã hội”, không được “phá hoại đại đoàn kết dân tộc” hay khuyến khích “bạo lực, cực đoan, khủng bố hoặc phân biệt đối xử”. Ngoài ra, các công cụ AI cần phải trải qua quá trình “đánh giá bảo mật” trước khi được ban hành, đồng thời xác minh danh tính của người dùng và theo dõi việc sử dụng.

Có vẻ như Australia sẽ không muốn áp đặt sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước đối với AI như Trung Quốc. Tuy nhiên, cách tiếp cận của Trung Quốc đang định hình rõ về sức mạnh của AI sẽ như thế nào và tầm quan trọng của việc thực hiện đúng đắn điều này.

* Các quy định hiện hành

Như tài liệu tham vấn của Chính phủ Australia đã lưu ý, AI cần phải tuân thủ các quy tắc hiện hành, trong đó bao gồm các quy định mang tính bao quát (chẳng hạn như luật bảo vệ quyền riêng tư và người tiêu dùng áp dụng đối với tất cả các lĩnh vực) và các quy định cụ thể theo từng ngành (chẳng hạn như những quy định áp dụng cho dịch vụ tài chính hoặc các sản phẩm trị liệu).

Một trong những mục tiêu chính của đợt tham vấn là xem xét để quyết định xem liệu Australia có nên củng cố các quy định hiện có trên hay dự thảo các quy định cụ thể dựa trên kiểm soát rủi ro đối với AI- như EU đã làm - hoặc là có thể kết hợp hai cách tiếp cận này.

Bản thân Chính phủ Australia cũng là chủ thể sử dụng AI tiềm năng và do đó đóng vai trò lớn trong việc thiết lập các tiêu chuẩn và quy định. Ví dụ, việc chính phủ áp dụng các quy tắc ứng dụng công nghệ mới này có thể trở thành “luật bất thành văn” đối với các ngành công nghiệp nước này.

* Bỏ lỡ cơ hội?

 Theo tác giả, rủi ro lớn nhất là Australia bỏ lỡ cơ hội này.

Vài tuần trước, khi công bố cách tiếp cận nhằm đối phó với rủi ro từ AI, Chính phủ Anh cũng đã công bố khoản đầu tư thêm 1 tỷ bảng Anh vào công nghệ này, bên cạnh vài tỷ bảng Anh đã cam kết.

Ở Australia, mọi người chưa chứng kiến bất kỳ tham vọng nào như vậy từ chính phủ liên bang.

Các công nghệ, vốn mang lại cho chúng ta những chiếc iPhone, mạng Internet, GPS và wifi, ra đời nhờ có sự đầu tư của chính phủ vào nghiên cứu cơ bản và đào tạo ra các nhà khoa học và kỹ sư. Các công nghệ này không xuất hiện nhờ các quỹ đầu tư mạo hiểm ở Thung lũng Silicon.

Mọi người vẫn đang chờ đợi chính phủ đầu tư hàng triệu (thậm chí hàng tỷ) AUD vào nghiên cứu cơ bản, từ đó các nhà khoa học và kỹ sư sẽ giúp Australia trang bị năng lực khả năng cạnh tranh trong cuộc đua AI.

AI sẽ tác động đến cuộc sống của mọi người dân Australia, vì vậy tác giả cho rằng mọi người dân nên quan tâm và lên tiếng trong cuộc tham vấn kéo dài 8 tuần này./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn Nationaltribune, vnanet.vn