Giới chuyên gia nhận định, ba cấp quốc gia, trong đó có Australia, Nhật Bản và Mỹ, có thể sẽ tham gia vào “cuộc chiến” giữa Philippines với Trung Quốc liên quan tới các cuộc đụng độ nhỏ và đối đầu ở Biển Đông.
Ngày 25/10, Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro tuyên bố nước này sẽ tăng cường các hoạt động đa phương, trong đó có chiến dịch tuần tra tự do hàng hải tại khu vực tranh chấp. Ông Teodoro cũng bày tỏ hy vọng sẽ có thêm nhiều quốc gia “tham gia cuộc chiến của chúng tôi” sau khi Philippines và Trung Quốc hồi đầu tuần cáo buộc nhau làm gia tăng căng thẳng trên tuyến đường thủy tranh chấp.
Joshua Bernard Espeña, thành viên thường trú tại viện nghiên cứu có tên Tổ chức Hợp tác An ninh và Phát triển Quốc tế (IDSC) ở Manila, nhận định Bộ trưởng Quốc phòng Teodoro có thể đang đề cập đến ba cấp độ “các quốc gia sẵn sàng tham chiến".
Ông Espeña cho biết, nhóm đầu tiên bao gồm Australia, Nhật Bản và Mỹ, những quốc gia đưa ra “cam kết cao nhất” với động thái trên của Philippines, vì họ là những nước trực tiếp chịu ảnh hưởng từ “các hành động kinh tế và quân sự hung hăng” của Trung Quốc. Ông Espeña nhấn mạnh: “Về mặt logistics, các nước này cần xác định những khoảng trống để có thể bổ sung cho nhau nhằm tạo ra điều kiện chiến đấu hải quân tối ưu”. Cấp độ thứ hai liên quan đến Liên minh châu Âu (EU) và Anh, những quốc gia đã công nhận Trung Quốc là “mối đe dọa mang tính hệ thống xét về mặt giá trị tự do”, và mặc dù những nước này sẽ làm những gì có thể nhưng họ không thể tăng cường hỏa lực do khoảng cách với khu vực.
Chuyên gia Espeña nhận định: “Nếu bạn không thể di chuyển và tiếp tế, bạn không thể chiến đấu”, đồng thời cho biết thêm các quốc gia này phải xem xét “ký kết nhanh chóng” các thỏa thuận tiếp cận đối ứng – chia sẻ quyền tiếp cận các căn cứ và cảng – cũng như chia sẻ thông tin tình báo nhiều hơn. Cấp độ thứ ba gồm Hàn Quốc và New Zealand. Ông Espeña nói: “Chỉ là vấn đề thời gian để giới tinh hoa (Hàn Quốc) nhận ra rằng Trung Quốc là một đối tác không đáng tin cậy cho hòa bình khu vực”. Ông nói thêm, mặc dù Seoul và Wellington khó có thể tham gia vào các nỗ lực răn đe hiện tại, nhưng họ có thể làm như vậy “trong trường hợp xảy ra chiến tranh công khai”.
Tuy nhiên, chuyên gia John Bradford, Giám đốc điều hành tại Hội đồng Yokosuka về Nghiên cứu châu Á-Thái Bình Dương, đánh giá “cuộc chiến” mà Bộ trưởng Teodoro nhắc đến “chủ yếu mang tính ngoại giao”. Ông Bradford nói thêm rằng Manila đã và đang thực hiện “một công việc xuất sắc” khi đưa ra được bằng chứng về hành vi của Trung Quốc ở Biển Đông, sử dụng các hình ảnh và video đáng thuyết phục về những gì đang diễn ra trên biển như “một phần của chiến dịch ngoại giao công chúng” nhằm tăng cường sự ủng hộ cho quan điểm của mình.
Theo ông Bradford, "lập trường đó vốn đã khá vững chắc khi được xây dựng trên nền tảng của phán quyết tòa trọng tài năm 2016, khi khẳng định các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc là vô căn cứ”. Chuyên gia này cho hay chiến dịch của Manila “đang mang lại kết quả khi ngày càng có nhiều quốc gia cam kết hỗ trợ”, trong đó Pháp, Hàn Quốc và Nhật Bản bày tỏ sự ủng hộ đối với Philippines trong tuần này và chỉ ra các hành động của Trung Quốc là bất hợp pháp, hung hăng và khiêu khích.
Đánh giá diễn biến của các sự kiện ở Biển Đông là đáng lo ngại, ông Bradford chia sẻ quan điểm Bắc Kinh dường như “khó có thể dễ dàng chấp nhận và có khả năng sẽ phản ứng thông qua hành vi leo thang”. Điều này hoàn toàn trái ngược với một thập kỷ trước, khi đó Trung Quốc tỏ ra kiềm chế hành động quân sự để ủng hộ việc tự mô tả mình là một đối tác hòa bình ở Đông Nam Á. Ông Bradford kết luận: “Gần đây hơn, Trung Quốc dường như tiếp tục chính sách ngoại giao kinh tế, trong khi không tỏ ra hối lỗi về hành vi hung hăng của mình ở Biển Đông”./.
Thoibaovietuc.com/Nguồn SCMP, vna
