Chiến tranh thương mại là gì? Tìm hiểu tác động thuế quan Trump 25% lên thép Úc từ 12/3/2025, ảnh hưởng đến người Việt tại Úc và kinh tế toàn cầu.

"Chiến tranh thương mại" lại nóng lên khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 25% lên thép và nhôm nhập khẩu, bao gồm từ Úc, từ ngày 12/3/2025. Thủ tướng Anthony Albanese và Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong gọi đây là "không chính đáng" và "không phải cách đối xử với đồng minh". Vậy chiến tranh thương mại là gì? Nó ảnh hưởng thế nào đến cộng đồng Việt tại Úc?

Chiến Tranh Thương Mại Là Gì?

Chiến tranh thương mại xảy ra khi các quốc gia dùng chính sách kinh tế như thuế quan, hạn ngạch hoặc cấm vận để bảo vệ lợi ích nội địa hoặc gây áp lực lên đối thủ. Đây là "cuộc chiến" không bom đạn, nhưng tác động sâu rộng đến giá cả và sinh hoạt. Với động thái mới của Trump, Úc – dù là đồng minh – vẫn không thoát khỏi thuế quan, làm dấy lên lo ngại về thương mại toàn cầu.

"Vũ Khí" Trong Chiến Tranh Thương Mại

1. Thuế Quan: Thuế đánh vào hàng nhập khẩu, đẩy giá sản phẩm ngoại tăng. Ví dụ, thuế 25% lên thép Úc khiến Bluescope Steel – xuất khẩu 300.000 tấn thép sang Mỹ mỗi năm – chịu thiệt hại trực tiếp. Chi phí này thường chuyển sang người tiêu dùng, làm giá hàng hóa tại Úc và Mỹ tăng.

2. Hạn Ngạch: Giới hạn số lượng hàng nhập. Nếu Mỹ giới hạn thép Úc, nguồn cung khan hiếm sẽ đẩy giá lên, dù nhu cầu không đổi.

3. Biện Pháp Phi Thuế Quan: Các nước có thể trì hoãn cấp phép hoặc chặn xuất khẩu mà không công khai lý do. Chẳng hạn, Trung Quốc từng xóa Lithuania khỏi hệ thống hải quan, ngừng toàn bộ thương mại.

Tác động đến Úc và người Việt

Dù thép và nhôm xuất sang Mỹ chỉ chiếm 0,2% tổng kim ngạch xuất khẩu Úc (dưới 1 tỷ AUD năm 2023), thuế quan mới gây bất ổn lớn hơn. Trung Quốc có thể đổ thép giá rẻ vào Úc, đe dọa nhà sản xuất nội địa. Các ngành công nghệ cao (40% động cơ), phụ tùng máy bay (50%) và máy công cụ (60%) xuất sang Mỹ cũng lo ngại bị nhắm tới tiếp theo. Người Việt tại Úc có thể đối mặt với giá cả tăng, từ xe hơi đến thực phẩm, khi chuỗi cung ứng toàn cầu điều chỉnh.

Ai thắng, ai thua?

Thuế quan dễ leo thang thành trả đũa. Canada đã phản ứng mạnh với Mỹ đêm 11/3/2025, cho thấy nguy cơ chiến tranh thương mại toàn cầu. Albanese khẳng định Úc không áp thuế trả đũa, nhưng các chuyên gia cảnh báo chính Mỹ sẽ "phản lưới nhà" khi giá cả tăng, gây hại cho cả người tiêu dùng lẫn doanh nghiệp. Lịch sử thuế Smoot-Hawley 1930 là bài học: kinh tế toàn cầu đình trệ, việc làm giảm.

Tình hình tháng 3/2025

Úc hy vọng được miễn thuế như thời Trump trước, nhưng thất bại. Bluescope Steel chịu thiệt, dù nhà máy của họ tại Ohio (Mỹ) tạm hưởng lợi từ giá thép Canada tăng. Chính sách bảo hộ của Trump làm lung lay niềm tin vào liên minh Úc - Mỹ. Theo Viện Lowy, 92% người Úc năm 2024 xem bất ổn Mỹ là "mối đe dọa nghiêm trọng". Cộng đồng Việt tại Úc cũng đặt câu hỏi: liên minh này còn giá trị kinh tế?

Chiến tranh thương mại là cuộc đấu kinh tế dùng thuế và hạn chế, nhưng hiếm ai thắng. Với thuế mới từ Mỹ, Úc đối mặt thách thức lớn, ảnh hưởng cả người Việt tại đây. Đọc Thời báo Việt Úc để cập nhật thêm./.