Trang mạng The Diplomat ngày 9/1 đăng bài viết của tác giả Patricia O’Brien cho rằng năm 2024, Australia sẽ phải đối mặt với hàng loạt vấn đề khó khăn cả ở trong lẫn ngoài nước. Nội dung bài viết như sau:
Bất chấp nhiệt độ nóng bức và nhiều đám cháy rừng (đã được ngăn chặn), kỳ nghỉ lễ mùa Hè và các trận đấu cricket quốc tế đã đánh dấu sự khởi đầu năm 2024 ở Australia.
Ngày 6/1 vừa qua, đội tuyển cricket của Australia đã đánh bại đội tuyển cricket của Pakistan ở Sydney. Australia cũng đã giành chiến thắng trong 2 trận đấu trước đó. Cricket và các đội thi đấu ở Australia vào mỗi mùa Hè – gồm Sri Lanka, Ấn Độ, Nam Phi, New Zealand, Tây Ấn và Anh – là lời nhắc nhở thường xuyên về dấu tích cai trị của đế quốc Anh.
Trong một lời nhắc nhở khác của Hoàng gia, vào ngày Giáng sinh năm 2023, thế giới nhận được tin một phụ nữ gốc Australia sẽ sớm được trao vương miện Nữ hoàng Đan Mạch. Điều này đã làm dấy lên nhiều sự phấn khích ở Australia.
Trở lại cuộc thi cricket ở Sydney, Thủ tướng Australia Anthony Albanese là một khán giả nổi bật. Ông Albanese không chỉ lớn lên gần sân Cricket Sydney, mà khu vực bầu cử của ông cũng ở gần đó. Một trong những ngôi sao của đội tuyển Australia là Usman Khawaja, sinh ra ở Islamabad và di cư đến Sydney khi mới 4 tuổi. Khawaja đã mở đầu những lời tri ân dành cho người bạn thời thơ ấu và cũng là ngôi sao cricket, David Warner - người đã nghỉ thi đấu cricket trong trận đấu ở Sydney.
Tình bạn giữa một người đàn ông Australia (Warner) và một hiện thân của quốc gia mới (Khawaja) đã kể một câu chuyện tích cực về nước Australia ngày nay, nhưng cũng khó có thể ngăn chặn được sự hỗn loạn toàn cầu. Gần đây, Khawaja đã thu hút sự chú ý vì lập trường phản đối cuộc chiến của Israel ở Gaza. Khawaja đã đưa ra những tuyên bố nổi bật và đầy cảm xúc, nêu bật số người thiệt mạng - đặc biệt là trẻ em - ở Gaza và đeo một chiếc băng tay màu đen trong cuộc thi cricket đầu tiên ở thành phố Perth (Australia) và sau đó là những khẩu hiệu hòa bình viết trên giày của anh ấy mà cả hai đều bị Hội đồng Cricket Quốc tế (ICC) cấm. Sau trận đấu ở Sydney, ICC tuyên bố sẽ giữ nguyên lệnh cấm sau khi Khawaja tỏ ra thách thức.
Lập trường của Khawaja làm sáng tỏ sự chia rẽ ở Australia đối với cuộc chiến ở Gaza. Ban đầu, chính phủ Australia sát cánh cùng Israel sau các cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023 và ủng hộ quyền tự vệ của Israel. Sau đó, vào ngày 13/12/2023, Australia khiến Israel tức giận khi cùng với 152 quốc gia khác bỏ phiếu ủng hộ lệnh ngừng bắn (giữa Israel và Hamas).
Tình hình xấu đi ở Gaza trùng hợp với quyết định của Tòa án Tối cao Australia ngày 8/11 rằng việc giam giữ người nhập cư vô thời hạn là trái pháp luật. Điều này có nghĩa là phải trả tự do bắt buộc và ngay lập tức cho ít nhất 148 người bị giam giữ, một vài trong số họ đã phạm tội nghiêm trọng. Với quyết định của Tòa án Tối cao, phe đối lập đã gây áp lực bằng cách làm dấy lên mối lo ngại về nguy cơ gia tăng đối với người Do Thái ở Australia khi những người bị giam giữ được thả. Đã có sự gia tăng đột biến các vụ chống Do Thái kể từ sau cuộc xung đột Israel-Palestine mới nhất bùng phát. Chính phủ Albanese đã nỗ lực ban hành luật, được thông qua vào ngày họp Quốc hội cuối cùng của năm 2023, cho phép bắt giữ lại những người bị giam giữ. Cho đến nay, 7 người đã bị bắt giữ lại.
Trong một diễn biến không mong muốn, một thiết bị nổ đã bị bỏ lại bên ngoài một ngôi nhà của một người ủng hộ Palestine tại thành phố Sydney ngày 8/1. Cuộc khủng hoảng Gaza và những tác động của nó chắc chắn sẽ tiếp tục tác động đến quốc gia châu Đại Dương này cũng như người dân Australia trong năm 2024.
Thủ tướng Albanese khó có thể kêu gọi một cuộc bầu cử sớm vào năm 2024 do thất bại trong cuộc trưng cầu dân ý về Tiếng nói Người bản địa và các chương trình nghị sự bị đình trệ khác, trừ khi hoàn cảnh thay đổi đáng kể theo hướng có lợi cho chính phủ. Người dân Australia đang vô cùng lo lắng về chi phí sinh hoạt và cuộc khủng hoảng nhà ở, và phe đối lập - do Peter Dutton lãnh đạo - đã lợi dụng việc khởi tố thành công chiến dịch trưng cầu dân ý để gia tăng áp lực chính trị cho chính phủ.
Tuy nhiên, theo một cuộc thăm dò vào tháng 12/2023, Dutton là một trong những chính trị gia ít được yêu thích và không được tin tưởng nhất. Trong khi đó, uy tín của Thủ tướng Albanese đã giảm từ danh sách được yêu thích và tin cậy xuống danh sách “tiêu cực” của bảng xếp hạng. Chính trị gia nổi tiếng và đáng tin cậy nhất là Ngoại trưởng Penny Wong.
Sự nổi tiếng và làm việc hiệu quả của bà Wong đã vượt ra ngoài Australia, với những động thái giúp cải thiện các mối quan hệ của Australia trong khu vực kể từ khi bà đảm nhận vai trò nhà ngoại giao hàng đầu của Australia vào tháng 5/2022. Điều này đặc biệt đúng với các mối quan hệ của Australia tại Thái Bình Dương. Tháng 11/2023, Australia đã ký Thỏa thuận Liên minh Falepili với Tuvalu cho phép mọi công dân của quốc gia này di cư đến Australia theo thời gian để đổi lấy việc Tuvalu tham vấn với Australia về các thỏa thuận quốc phòng với các quốc gia khác. Người Tuvalu sẽ đi bỏ phiếu trong tháng 1/2024 và Thỏa thuận Liên minh Falepili có vị trí cao trong chương trình nghị sự. Phe đối lập Tuvalu phản đối sự bí mật của thỏa thuận, vốn chỉ được thực hiện với Thủ tướng Kausea Nanto, và lập luận rằng thỏa thuận này sẽ dẫn đến việc quốc gia ngay lập tức bị chảy máu chất xám do các nhân tài như lực lượng y tá, bác sĩ sẽ sẵn sàng di cư đến Australia, nơi trả lương cao hơn nhiều so với mức lương ở Tuvalu.
Tháng 12/2023, Australia đã ký Thỏa thuận an ninh song phương với Papua New Guinea. Sáng kiến mới nhất này sẽ có tiếng vang sâu rộng ở Thái Bình Dương nếu nó được ban hành, vì nó mở ra con đường cho công dân nước ngoài gia nhập Lực lượng Phòng vệ Australia (ADF).
Bất chấp sự gia tăng đáng kể đầu tư quốc phòng của Australia trong những năm gần đây, điển hình là thỏa thuận AUKUS, ADF vẫn đang ở trong “một cuộc khủng hoảng tuyển dụng và giữ người”. Việc đào tạo nhân sự để quản lý các thương vụ mua lại theo khuôn khổ AUKUS, đặc biệt là tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, cũng là mối lo ngại thúc đẩy sự thay đổi hiện trạng một cách triệt để này. Thái Bình Dương là nguồn cung cấp chính cho đề xuất này mặc dù hiện chỉ có 3 lực lượng phòng thủ trong khu vực: Papua New Guinea, Fiji và Tonga. Tuy nhiên, đề xuất này có khả năng sẽ mang lại sự nghiệp quốc phòng cho công dân của các quốc gia và vùng lãnh thổ khác là thành viên Diễn đàn Quần đảo Thái Bình Dương và hơn thế nữa.
Việc tăng cường lực lượng của Australia về mặt nhân sự và trang thiết bị được thúc đẩy bởi mối lo ngại ngày càng tăng từ Trung Quốc. Dù Australia bắt đầu năm 2024 bằng mối quan hệ tốt hơn với Trung Quốc, khi quan hệ song phương đã “tan băng” ở mức độ nào đó trong năm 2023, song chính sách “bên miệng hố chiến tranh” đầy nguy hiểm của các lực lượng Trung Quốc ở Biển Đông cho thấy vẫn cần phải tiếp tục tập trung nguồn lực vào các biện pháp phòng thủ.
Australia đã tạo dựng được mối quan hệ vững chắc với nước Mỹ dưới thời Tổng thống Joe Biden, bất chấp việc các nghị sĩ Đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ phản đối thỏa thuận AUKUS về việc bán tàu ngầm và chia sẻ bí mật hạt nhân cho Australia. Cuối năm 2023, Quốc hội đã thông qua đạo luật cần thiết để ban hành trụ cột 1 (liên quan đến tàu ngầm hạt nhân) của AUKUS. Tuy nhiên, viễn cảnh về nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Trump đang gây lo lắng cho Australia. Ngày 7/1, một tờ báo hàng đầu đã xuất bản một xã luận dự đoán mối đe dọa đối với AUKUS nếu Trump thắng cử. Bất chấp những lo ngại này, chính phủ Albanese sẽ khẳng định rằng Australia sẽ hợp tác tốt với bất kỳ nhân vật nào trở thành chủ nhân Nhà Trắng vào tháng 1/2025.
Australia sẽ theo dõi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 một cách lo lắng, song bản thân chính phủ Albanese cũng phải đối mặt với khó khăn riêng của mình khi cân nhắc việc tổ chức một cuộc bầu cử sớm trước thời hạn năm 2025. Chính phủ Albanese cần phải đảo ngược sự ủng hộ đang suy yếu của mình và làm suy yếu động lực chính trị mà phe đối lập có được sau thất bại trong cuộc trưng cầu dân ý về Tiếng nói Người bản địa.
Vào đầu năm 2024, việc đưa một vấn đề có liên quan đến nhiều vấn đề khác, từ liên minh của Mỹ đến tình trạng hỗn loạn ở Trung Đông, vấn đề người bị giam giữ ở Australia và định kiến của nước này đối với các cộng đồng Hồi giáo mà tình bạn giữa Warner và Khawaja lan tỏa, ra ánh sáng có thể là phương tiện hữu ích để đạt được mục tiêu này. Đó là vấn đề về 78 tài liệu Nội các có niên đại từ năm 2003 đã không được bàn giao cho Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Australia vào năm 2020 theo quy định pháp lý.
Các tài liệu này liên quan đến lý do đằng sau quyết định tham gia cùng Mỹ trong cuộc chiến chống Iraq năm 2003 của chính phủ cựu Thủ tướng John Howard, một quyết định gây tranh cãi mà Thủ tướng Albanese và nhiều người dân Australia phản đối vào thời điểm đó, và cũng là một quyết định đã định hình sâu sắc trật tự thế giới kể từ đó. Ngoài những câu hỏi về tư duy của chính phủ Howard năm 2003 còn là những câu hỏi tại sao chính phủ của cựu Thủ tướng Scott Morrison năm 2020 lại từ chối chuyển giao những tài liệu này theo quy định cho kho lưu trữ. Thủ tướng Albanese đã công bố một cuộc điều tra cấp cao, dự kiến sẽ báo cáo vào cuối tháng 1/2024 và nói rằng Australia cần biết liệu có phải chính phủ năm 2020 đã có có nỗ lực “che đậy” hay không.
Cựu Thủ tướng Morrison vẫn ở trong Quốc hội, nhưng vai trò của nhà lãnh đạo phe đối lập hiện nay - ông Peter Dutton, người từng là Bộ trưởng Nội vụ và ở vị trí ra quyết định quan trọng vào năm 2020 - mới có thể là tiết lộ tai hại nhất của cuộc điều tra. Việc không giao được hồ sơ có thể là do vấn đề thời kỳ COVID-19. Tuy nhiên, cuộc họp báo của Albanese cho thấy ông đang đầu tư và chắc chắn hy vọng đạt được lợi ích chính trị từ sự việc rất bất thường này.
Có thể nói, thời gian tạm lắng trong Năm Mới – với kỳ nghỉ Hè và những trận đấu cricket quốc tế sôi động - sẽ chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, còn phía trước là cả năm 2024 với những khó khăn và chông gai mà chính phủ cũng như người dân Australia sẽ phải đối mặt./.
Thoibaovietuc.com/Nguồn The Diploma, vna
