Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ Mỹ đã đồng ý một thỏa thuận ngân sách ngắn hạn trong 6 tuần, nhưng thỏa thuận này phải đối mặt với những rào cản tại Hạ viện.

Cả lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện của Đảng Dân chủ Chuck Schumer và lãnh đạo phe thiểu số của Đảng Cộng hòa Mitch McConnell đều đã đồng ý với một giải pháp tạm thời được đưa ra để ngăn chặn việc chính phủ sắp phải đóng cửa do luật ngân sách. Thỏa thuận, được ký kết giữa Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ, sẽ giúp duy trì hoạt động của chính phủ thêm 6 tuần nữa, tức là đến ngày 17/11. Thỏa thuận này cũng sẽ dành khoảng 6 tỷ USD tài trợ ngắn hạn cho Ukraine khi nước này đang chống lại cuộc xâm lược của Nga.

Nhưng cho dù thỏa thuận này được toàn bộ Thượng viện thông qua, nó có thể sẽ gặp phải những rào cản đáng kể ở Hạ viện, nơi các đảng viên Cộng hòa cực hữu đã cam kết sẽ bác bỏ. Dường như đoán trước được những lời chỉ trích từ phe cứng rắn trong đảng của mình, Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Mitch McConnell đã bảo vệ giải pháp ngắn hạn này trong một bài phát biểu ngày 26/9. Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa cho biết: “Việc trì hoãn cấp ngân sách cho hoạt động của chính phủ trong ngắn hạn không thúc đẩy bất kỳ ưu tiên chính sách nào. Việc đóng cửa chính phủ vì tranh chấp nội bộ không củng cố vị thế chính trị của bất kỳ ai. Nó chỉ khiến những tiến trình quan trọng bị đóng băng và khiến hàng triệu người Mỹ rơi vào tình cảnh khó khăn”.

Liệu chính phủ Mỹ có thể tránh được việc đóng cửa? 

Chính phủ Mỹ chỉ còn chưa đầy 5 ngày nữa là đến thời hạn thông qua luật ngân sách (vào nửa đêm 30/9, tức 04h00 GMT ngày 1/10).

Nhưng Đảng Cộng hòa, đặc biệt là phe cực hữu, đã phản đối mức chi tiêu chính phủ hiện tại, kêu gọi cắt giảm mạnh các khoản chi tiêu như viện trợ cho Ukraine. Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa JD Vance của bang Ohio nhận định: “Điều này chắc chắn sẽ dẫn đến việc chính phủ phải đóng cửa”.

Nếu biện pháp tạm thời được toàn bộ Thượng viện thông qua trong những ngày tới, đúng như dự kiến, thì Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy - lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Hạ viện - có thể chọn đưa thỏa thuận này ra thảo luận. Tuy nhiên, ông phải đối mặt với tình trạng chia rẽ trong đảng, trong đó một số người thuộc phe cực hữu đe dọa sẽ loại ông khỏi vị trí lãnh đạo nếu ông hợp tác với Đảng Dân chủ để thông qua luật ngân sách.
Ngày 26/9, khi được các phóng viên hỏi liệu ông có cảm thấy khả năng phát ngôn của mình đang bị đe dọa hay không, McCarthy đã đưa ra một câu trả lời mạnh mẽ: “Ôi trời, không lẽ tôi lo ngại về điều đó?”. McCarthy tiếp tục một cách đầy châm biếm: “Đó cũng chính là điều bạn đã hỏi tôi trước khi tôi được bầu làm diễn giả. Tôi không lo lắng về việc có nơi diễn thuyết hay không. Điều duy nhất tôi quan tâm là đấu tranh cho người dân Mỹ”.

Vào tháng 1, McCarthy phải mất 5 ngày và 15 vòng bỏ phiếu để giành được quyền Chủ tịch, trong bối cảnh phe cực hữu phản đối quyết liệt.

Tuy nhiên, trong nhận xét của mình, McCarthy đã đồng ý với một số ưu tiên được các thành viên cực hữu trong đảng của ông đưa ra. Ông nói với các phóng viên rằng ông cảm thấy viện trợ cho Ukraine và nguồn ngân sách tạm thời cho chính phủ nên là “hai việc riêng biệt”. Ông kêu gọi Đảng Dân chủ đầu tư nhiều hơn vào an ninh dọc biên giới phía Nam của Mỹ. McCarthy nói: “Tôi không nghĩ viện trợ Ukraine nên được đưa vào khoản bổ sung. Tôi không hiểu lắm khi tất cả mọi người trên khắp đất nước nói về những thách thức đang xảy ra ở Mỹ hiện nay, thì những người đó cũng sẽ đến và nói, chúng ta cần giải quyết vấn đề Ukraine và bỏ qua những gì đang xảy ra dọc biên giới của chúng ta. Tôi nghĩ đó sẽ là cách tiếp cận sai lầm”.

Đảng Cộng hòa chiếm đa số rất hẹp với 221/435 ghế tại Hạ viện. Điều đó có nghĩa là McCarthy sẽ cần phải thông qua đạo luật lưỡng đảng để ngăn chặn việc chính phủ đóng cửa - hoặc tập hợp gần như mọi thành viên trong đảng của mình.

Trong một tuyên bố bằng video ngày 26/9, Tổng thống Joe Biden của Đảng Dân chủ, mục tiêu thường xuyên của những lời phàn nàn về ngân sách của phe bảo thủ, đã cáo buộc “một nhóm nhỏ đảng viên Cộng hòa cực đoan tại Hạ viện” đang cố gắng đóng cửa chính phủ để tiếp tục các ưu tiên của họ. Ông nói: “Tôi sẵn sàng làm phần việc của mình nhưng Đảng Cộng hòa tại Hạ viện từ chối. Họ từ chối đứng lên chống lại những kẻ cực đoan trong đảng của họ. Vì thế bây giờ mọi người ở Mỹ có thể bị buộc phải trả giá”.

Cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện ngày 26/9 nhằm thúc đẩy thỏa thuận tạm thời đã kết thúc với sự ủng hộ áp đảo: Có 77 phiếu ủng hộ việc bắt đầu thực hiện dự luật và chỉ có 19 phiếu phản đối.

“Giải pháp duy nhất để tránh việc đóng cửa chính phủ là lưỡng đảng”, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Chuck Schumer, một đảng viên Đảng Dân chủ, cho biết ngày 26/9, đồng thời đếm ngược số ngày cho đến khi chính phủ có nguy cơ bị đóng cửa. “Bây giờ chúng ta đang ở ngay bên bờ vực”.

Những tác động thấy rõ

Theo AP, nếu không đạt được thỏa thuận vào ngày 30/9, hàng trăm nghìn nhân viên liên bang có thể bị sa thải, một loạt dịch vụ của chính phủ sẽ bị cắt giảm. Điều đó có nghĩa là nhiều người sẽ không nhận được những khoản thanh toán mà họ đang bị phụ thuộc, hoạt động của sân bay có thể bị chậm lại khiến kế hoạch du lịch của hàng triệu người gặp khó khăn. Một số nhân viên sẽ tiếp tục làm việc - như quân đội và lực lượng thiết yếu khác - nhưng sẽ không nhận được tiền lương cho đến khi ngân sách cuối cùng được thông qua.

Viễn cảnh nền kinh tế lớn nhất thế giới không thể thông qua ngân sách chính phủ xuất hiện chỉ 4 tháng sau khi Washington đến gần nguy cơ vỡ nợ do bế tắc chính trị. Điều đó có thể gây ra hậu quả tai hại cho nền kinh tế Mỹ và hơn thế nữa. Thị trường chứng khoán Mỹ sụt giảm hơn 1% vào ngày 26/9 trong bối cảnh chính phủ có thể đóng cửa. Viễn cảnh này cũng có thể làm giảm xếp hạng tín dụng của Mỹ, do đó buộc chính phủ phải trả lãi suất cao hơn. Vào tháng 8, một trong những cơ quan xếp hạng tín dụng lớn, Fitch Ratings, đã hạ điểm của Mỹ từ AAA - mức cao nhất - xuống AA+, với lý do "các tiêu chuẩn quản trị ngày càng suy giảm". Ngày 25/9, các nhà phân tích của một cơ quan tín dụng khác, Moody's, đã đưa ra cảnh báo rằng họ có thể làm theo Fitch Ratings nếu bế tắc ngân sách của Washington không được giải quyết.

Bên cạnh những tác động đối với kinh tế, chính trị trong nước, những mâu thuẫn về ngân sách có thể khiến việc viện trợ của Mỹ cho Ukraine suy giảm. Tuần trước Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đến thăm Đồi Capitol để cố gắng thuyết phục các thành viên Đảng Cộng hòa, những người hoài nghi trong Quốc hội, để họ không “bỏ rơi” Ukraine.

Nhưng sau khi Biden yêu cầu Quốc hội cấp 24 tỷ USD, biện pháp ngắn hạn của Thượng viện công bố ngày 26/9 chỉ phân bổ 6,1 tỷ USD cho Kiev. Những người theo đường lối cứng rắn trong Hạ viện cho biết họ không muốn đổ thêm tiền vào Kiev sau khi 110 tỷ USD đã được cung cấp cho quốc gia này kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu vào tháng 2/2022. Đại diện Đảng Cộng hòa Chip Roy cho biết: “Khi bạn có một Tổng thống quan tâm đến chủ quyền của Ukraine hơn là chủ quyền quốc gia của mình, thì bạn đang gặp vấn đề”. Trong khi đó, thượng nghị sỹ Lindsey Graham cho rằng những người đang kêu gọi chấm dứt sự hỗ trợ của Mỹ cho Ukraine chỉ đơn giản là tạo tiền đề cho những cuộc chiến lớn hơn trong tương lai./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn aljazeera.com/AP/vna