Theo trang Diễn đàn Đông Á, khi Thủ tướng Australia Anthony Albanese đến thăm Trung Quốc trong tuần này, có thể ông sẽ đề cập đến một con số mà các nhà lãnh đạo Australia trước đây chỉ có thể mơ ước, đó là trong năm qua, Trung Quốc đã nhập khẩu hơn 200 tỷ AUD hàng hóa và dịch vụ của Australia.
            
Tháng 8/2023, Cục Thống kê Australia thông báo giá trị xuất khẩu hàng hóa hàng năm của Australia sang Trung Quốc là 194 tỷ AUD và dịch vụ là 9,5 tỷ AUD. Năm 2016, lần cuối cùng một Thủ tướng Australia đến thăm Trung Quốc, con số tổng hợp chưa bằng một nửa mức hiện tại, chỉ khoảng 95,6 tỷ AUD.

Ngoài giá hàng hóa tăng và sự xuất hiện của các lĩnh vực thương mại mới như lithium, xuất khẩu đã đạt mức cao kỷ lục do các biện pháp trả đũa - từng được Trung Quốc áp đặt năm 2020 và làm ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu lúa mạch, than đá, tôm hùm… của Australia - đã dần được dỡ bỏ. Bộ trưởng Thương mại Australia Don Farrell cho biết, dưới sự điều tiết của Chính phủ Thủ tướng Anthony Albanese, đến tháng 9/2023, những thiệt hại mà các rào cản thương mại Trung Quốc-Australia gây ra đã giảm từ 20 tỷ AUD xuống còn 2,5 tỷ AUD.

Có một câu chuyện đặc biệt phổ biến ở Australia trong số những người ủng hộ cách tiếp cận cứng rắn của Chính phủ cựu Thủ tướng Scott Morrison trong mối quan hệ với Trung Quốc, rằng kết quả tích cực này là do sự phản kháng quyết liệt của Australia.

Đúng là vào cuối năm 2021, Trung Quốc đã nhận ra rằng chiến dịch gây gián đoạn thương mại của họ đang gây ra nhiều tổn hại cho chính họ hơn là làm thay đổi quan điểm chính sách đối ngoại của Australia. Vào tháng 1/2022, tân đại sứ Trung Quốc tại Australia khi đó là Tiếu Thiên cho biết, ông đang thực hiện một “sứ mệnh cao cả” là làm việc với “Chính phủ Australia và bạn bè trong mọi lĩnh vực... để cùng đưa quan hệ Australia-Trung Quốc trở lại bình thường, đúng hướng”.

Tuy nhiên, quyết tâm của Australia chỉ là một trong những yếu tố dẫn đến việc (Trung Quốc) loại bỏ các biện pháp chèn ép thương mại. 
           
Thực tế, yếu tố khiến Trung Quốc hành động như vậy hồi năm 2020 không phải là do chính sách cụ thể của Australia, mà là vị thế ngoại giao của nước này. Sau những động thái gây bất lợi ban đầu của Australia dành cho Trung Quốc, chẳng hạn như việc Australia đi đầu thế giới trong việc cấm các công ty công nghệ Trung Quốc tham gia triển khai mạng 5G hồi tháng 8/2018 và những cáo buộc sau đó rằng nước này đang đe dọa thương mại của Australia, Trung Quốc hầu như không có phản ứng gì. Chỉ đến đầu năm 2020, khi Chính phủ Thủ tướng Morrison bắt đầu thực hiện các cuộc “tấn công chính trị” do cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động nhằm vào Trung Quốc liên quan đến đại dịch COVID-19, Trung Quốc mới thực hiện các động thái thương mại nhằm chống lại Australia.            

Khi Chính phủ Thủ tướng Anthony Albanese khôi phục nền ngoại giao “bình tĩnh và nhất quán”, không có gì ngạc nhiên khi các chuyến thăm cấp bộ trưởng giữa hai nước được nối lại và tình trạng gián đoạn thương mại bắt đầu giảm bớt. Một yếu tố quan trọng dẫn đến việc khôi phục quan hệ thương mại là hệ thống thương mại đa phương, được Tổ chức Thương mại Thế giới (WHO) giám sát. Hệ thống này - vốn hỗ trợ các thị trường toàn cầu mở và cạnh tranh - đã làm giảm tác động của các lệnh cấm từ phía Trung Quốc đối với Australia, bằng cách tạo điều kiện chuyển hướng xuất khẩu than, lúa mạch và các mặt hàng khác của Australia mà trước đây từng dành cho Trung Quốc sang nơi khác.            

WTO cũng cung cấp một diễn đàn trung lập mà trong đó Australia và Trung Quốc có thể tham gia giải quyết các tranh chấp liên quan đến lúa mạch và rượu vang. Sau khi Mỹ khiến cơ quan kháng cáo thường xuyên của WTO rơi vào tình trạng rối loạn vào tháng 12/2019, Australia và Trung Quốc đều tuân theo một quy trình dựa trên quy tắc bằng cách tham gia vào việc đưa ra giải pháp cho quy trình giải quyết tranh chấp của WTO, đó là Thỏa thuận tạm thời nhiều bên.

Trong trường hợp lúa mạch, dòng thời gian đang nói lên điều đó. Ban hội thẩm của WTO đã công bố báo cáo cuối cùng về xuất khẩu lúa mạch của Australia cho cả hai bên vào ngày 15/3 - được cho là có lợi cho Australia. Vào ngày 10/4, hai nước thông báo đã đạt được một thỏa thuận, trong đó Trung Quốc sẽ tiến hành “xem xét nhanh” các mức thuế mà họ đã áp đặt. Điều này dẫn đến việc thuế quan của Trung Quốc được dỡ bỏ vào ngày 4/8.            

Ngoại trưởng Australia Penny Wong cho rằng Australia “sẽ không thể đạt được kết quả này nếu không làm việc thông qua WTO”. Cuối tháng đó, Australia đã xuất khẩu lô hàng đầu tiên gồm 55.000 tấn lúa mạch của Australia với mức giá hợp lý sang Trung Quốc.            

Tháng 10/2023, rộ lên tin tức rằng quy trình tương tự đang được thực hiện đối với rượu vang. Về các biện pháp không chính thức vẫn ảnh hưởng đến tôm hùm và thịt bò, Bộ trưởng Farrell nói rằng mối quan hệ đang ấm lên và trải nghiệm từ vụ lúa mạch có nghĩa là người Australia có thể “rất tự tin… rằng chúng ta có thể giải quyết tất cả những vấn đề còn tồn đọng đó”.            

Do đó, việc Australia chống lại những nỗ lực cản trở kinh tế chắc chắn là đúng. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng những biện pháp ngoại giao chuyên nghiệp và cam kết chung đối với hệ thống thương mại đa phương, bao gồm cả việc giải quyết tranh chấp dựa trên quy tắc và mang tính độc lập, là con đường hoàn toàn đúng đắn./.      

Thoibaovietuc.com/Nguồn TTXVN