Theo tạp chí The Diplomat, trong bối cảnh thương mại và đầu tư quốc tế ngày càng mang tính địa chính trị, các doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc đang phải “chèo lái” trên một dòng chảy đặc biệt hỗn loạn ở Australia. Sự hoài nghi ngày càng tăng và quá trình giám sát pháp lý chặt chẽ mà các nhà đầu tư nước ngoài đang phải đối mặt tại nền kinh tế lớn nhất châu Đại dương phản ánh sự không chắc chắn về mặt địa chính trị-kỹ thuật, trong đó Australia bị mắc kẹt giữa sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế với Trung Quốc và sự liên kết chiến lược với Mỹ.

Theo tác giả bài viết, việc Trung Quốc chuyển hướng từ một nước tiếp nhận vốn đầu tư lớn thành một nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đáng kể, đặc biệt là thông qua các công ty công nghệ mới, đánh dấu một sự thay đổi lớn của nền kinh tế toàn cầu. Các công ty Trung Quốc - từng nhận FDI và chuyển giao công nghệ từ các nước phương Tây, đặc biệt là Mỹ - hiện là những nhà đầu tư quan trọng, mang theo vốn, công nghệ và tham vọng vươn ra toàn cầu.

Australia, với nguồn tài nguyên phong phú và vị trí chiến lược, nổi lên là một điểm đến quan trọng cho dòng vốn FDI của Trung Quốc. Tuy nhiên, sự chào đón nồng nhiệt của Australia dành cho các nhà đầu tư giàu có của Trung Quốc đã giảm đi đáng kể trong những năm gần đây - một sự thay đổi phản ánh bối cảnh địa chính trị đang thay đổi và tác động của cạnh tranh chính trị và công nghệ Mỹ-Trung đối với quan hệ Australia-Trung Quốc.

Sau khi công bố chính sách “vươn ra toàn cầu” năm 1999 (theo đó khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài), Trung Quốc đã chứng kiến tốc độ tăng trưởng nguồn FDI hàng năm ra nước ngoài ấn tượng là 68,5%, giai đoạn 2001-2016. Đến năm 2015, nước này đã trở thành nước xuất khẩu vốn lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Mỹ.

Kế hoạch 5 năm lần thứ 12, kéo dài từ năm 2011 đến năm 2016, đã củng cố quỹ đạo hướng ngoại của cường quốc lớn nhất châu Á, với các mục tiêu thúc đẩy các doanh nghiệp Trung Quốc tiến lên trong chuỗi giá trị toàn cầu và thúc đẩy quá trình quốc tế hóa đồng nhân dân tệ (NDT). Mặc dù vẫn còn một số hạn chế nhất định, nhưng FDI của Trung Quốc đã phát triển vượt ra ngoài phạm vi mở rộng thị trường và tiến vào xu hướng “thâu tóm” tài sản chiến lược tại nước ngoài. Giờ đây, hoạt động đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc được nhìn nhận là nhằm mục đích thiết lập sức mạnh công nghệ, thông qua “chuyển giao công nghệ ngược lại” ở thị trường nước ngoài.

FDI của Trung Quốc cũng đã để lại dấu ấn ở Australia. Từ năm 2007 đến năm 2022, các công ty Trung Quốc đã chuyển 111,5 tỷ USD vào Australia. Trước năm 2017, đầu tư của Trung Quốc đóng vai trò then chốt trong quan hệ kinh tế-thương mại giữa Australia và Trung Quốc. Năm 2016, Australia là điểm đến hàng đầu trong số các nước phát triển của luồng vốn FDI Trung Quốc.

Thời gian đầu, hầu hết các doanh nghiệp Trung Quốc tìm kiếm “đích đến” tại Australia trong các lĩnh vực năng lượng và khoáng sản. Sau đó, nguồn vốn đầu tư của Trung Quốc vào nước này dần mở rộng sang bất động sản thương mại, năng lượng tái tạo và kinh doanh nông nghiệp. Các thực thể đầu tư của Trung Quốc vào Australia đã chuyển đổi phần lớn từ doanh nghiệp nhà nước sang doanh nghiệp tư nhân.

Bắt đầu từ năm 2017, vốn FDI của Trung Quốc vào Australia giảm mạnh, từ 10 tỷ USD xuống còn 590 triệu USD hàng năm vào năm 2021. Trong khi đó, FDI của Trung Quốc vào khu vực Đông Nam Á đã tăng từ 4 tỷ USD lên 14 tỷ USD giai đoạn 2010-2020 và hiện đã vượt tổng vốn FDI của Trung Quốc đầu tư vào Australia. Sự thay đổi trong thái độ tiếp nhận vốn đầu tư của Trung Quốc phản ánh những thay đổi trong chính sách đối ngoại của Australia đối với cường quốc châu Á. Điều này xuất phát từ việc Australia ngày càng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ hơn bởi rành buộc liên minh với Mỹ.

Năm 2016, Mỹ bắt đầu thực hiện chính sách bảo hộ thương mại và đầu tư chống lại Trung Quốc, bao gồm việc áp đặt các rào cản đối với việc Trung Quốc mua lại công nghệ Mỹ và hạn chế xuất khẩu công nghệ tiên tiến của nước này sang Trung Quốc. Canberra, dù không xác định chính xác các mối đe dọa an ninh quốc gia cụ thể trước sự tiến bộ công nghệ nhanh chóng của Trung Quốc, nhưng đã điều chỉnh cách tiếp cận theo Mỹ.            

Những tiến triển theo hướng tiêu cực giữa Trung Quốc và nhiều quốc gia phương Tây, trong đó có Australia, đang chỉ ra sự gia tăng ngày càng lớn của những bất ổn về mặt công nghệ-địa chính trị ảnh hưởng đến luồng vốn đầu tư FDI, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ đang nổi lên là động lực chính trên toàn cầu. Khi bối cảnh địa chính trị toàn cầu phát triển, các cuộc thảo luận về đầu tư công nghệ dự kiến sẽ vẫn là một phần quan trọng trong quan hệ quốc tế. Thực tế này nêu bật sự cần thiết phải hợp tác trên toàn thế giới trong việc thiết lập các tiêu chuẩn và thỏa thuận quốc tế nhằm điều chỉnh an ninh và khả năng tương thích của công nghệ toàn cầu.

Trong kịch bản này, việc lĩnh vực công nghệ của Australia được coi là môi trường có rủi ro cao hay thấp đối với FDI sẽ rất quan trọng trong việc thúc đẩy năng lực đổi mới của quốc gia./.            

Thoibaovietuc.com/Nguồn The Diplomat, vna