Quỹ Nghiên cứu Quan sát (ORF) mới đây đăng bài viết của chuyên gia nghiên cứu quốc phòng Samuel Bashfield thuộc Chương trình quốc phòng của Viện Australia - Ấn Độ với tiêu đề “Phòng thủ đáy biển ở Ấn Độ Dương: Bài học từ châu Âu”, trong đó cảnh báo Ấn Độ và Australia cần nỗ lực phối hợp để bảo vệ cơ sở hạ tầng dưới đáy biển ở khu vực Ấn Độ Dương. Nội dung bài viết như sau:
          

Cuộc chiến đáy biển hiện đang leo thang ở châu Âu và có nguy cơ vươn tới Ấn Độ Dương. Một báo cáo tóm tắt của ORF được công bố gần đây về Phòng thủ đáy biển ở Ấn Độ Dương chỉ ra rằng cuộc chiến ở Ukraine cũng như các hoạt động quân sự ở châu Âu nhằm vào mục tiêu cáp ngầm đáy biển (gồm cáp dữ liệu và năng lượng), cảm biến, cơ sở hạ tầng truyền tải và khai thác năng lượng là bài học cho thấy Australia và Ấn Độ nên chuẩn bị cho mối đe dọa chiến tranh đáy biển.
          

Cuộc chiến đáy biển
          

Xung đột Nga-Ukraine và căng thẳng Nga-châu Âu cũng đã diễn ra dưới đáy biển. Vụ phá hoại đường ống dẫn khí Nord Stream 1 và 2 hồi tháng 9/2022 đã tái hiện lại quá khứ, khi cơ sở hạ tầng dưới đáy biển trở thành mục tiêu của các hoạt động quân sự. Ba vụ nổ được báo cáo vào ngày 26/9/2022 đã phá hủy 3 trong số 4 đường ống từ Nga đến Đức. Nord Stream ngừng hoạt động làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng năng lượng ở châu Âu. Trước đó, hồi tháng 1/2022, tuyến cáp liên lạc phục vụ Trạm vệ tinh Svalbard của Na Uy đã bị cắt không rõ nguyên nhân. Pháp cũng chịu một số vụ phá hoại cáp trong năm 2022.
          

Hiện Nga đang tiến hành các cuộc khảo sát bí mật và trái phép đối với cơ sở hạ tầng quan trọng dưới đáy biển trên khắp châu Âu, đây có thể là nguyên nhân làm gián đoạn các hoạt động. Tàu thu thập thông tin tình báo Yantar của Nga được phát hiện ở ngoài khơi bờ biển Ireland vào tháng 8/2021 gần tuyến cáp liên lạc Celtic Norse sẽ kết nối Ireland và Na Uy trong tương lai, cũng như AEConnect-1 kết nối Ireland với Mỹ. Tháng 11/2022, một tàu hải dương học của Nga được phát hiện đang hoạt động gần các trạm phong điện ngoài khơi và mỏ dầu ở Đan Mạch và Anh.
          

Ngoài hoạt động bị phát hiện và đưa tin công khai này của Nga, điều đáng chú ý là tất cả các bên đều đang chơi trò chiến tranh đáy biển này.
          

Cơ sở hạ tầng đáy biển ở Ấn Độ Dương
          

Không có lý do gì đảm bảo các hoạt động tác chiến đáy biển đang diễn ra ở châu Âu sẽ không lan đến Ấn Độ Dương nếu căng thẳng trong khu vực gia tăng. Ấn Độ Dương có ống dẫn cáp ngầm để kết nối các quốc gia ở Ấn Độ Dương và gửi dữ liệu đi xa hơn. Cũng giống như vận tải biển tập trung tại các điểm huyết mạch trên đại dương như eo biển Malacca và eo biển Bab el-Mandeb, các tuyến cáp ngầm cũng vậy, khiến chúng dễ bị tấn công tại những địa điểm này.
          

Các đường ống dưới biển cũng sẽ có tầm quan trọng ngày càng tăng ở Ấn Độ Dương, đặc biệt là đối với Ấn Độ. Tập đoàn Dầu khí tự nhiên Ấn Độ đã vận hành hàng nghìn km đường ống ngầm ngoài khơi bờ biển phía Tây Ấn Độ, kết nối các mỏ lớn bao gồm Mumbai High, Neelam và Heera, Bassein. Iran hiện đang lên kế hoạch mở rộng đường ống dẫn khí đốt tự nhiên dưới biển từ Oman đến Ấn Độ, nối với thành phố Porbandar ở bang Gujarat. Ngoài ra, tháng 5 vừa qua, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và Ấn Độ đã đề xuất dự án xây đường ống dẫn khí đốt dưới biển trị giá 5 tỷ USD kết nối với Gujarat.
          

Australia đã có các đường ống dẫn khí khắp khu vực North West Shelf ở Ấn Độ Dương, kết nối các cơ sở khai thác ngoài khơi với đất liền. Nhưng đường ống này cũng sẽ dễ bị tổn thương trước cuộc chiến đáy biển theo những cách thức mới. Australia đang ưu tiên xây dựng cơ sở hạ tầng tái tạo ngoài khơi, gồm các trang trại năng lượng Mặt trời và phong điện ngoài khơi, các nhà máy năng lượng sóng và các điểm kết nối dưới đáy biển tại nhiều địa điểm khác nhau quanh bờ biển Australia, bao gồm cả khu vực Ấn Độ Dương. Australia có thể sớm bắt đầu xuất khẩu năng lượng Mặt trời sang Singapore thông qua tuyến cáp ngầm có dòng điện một chiều và điện áp cao dưới biển dài nhất thế giới Sub Cable Australia-Asia PowerLink.
          

Việc thăm dò khai thác dưới đáy biển cũng đang được thực hiện ở Ấn Độ Dương, nơi có rất nhiều tài nguyên “nốt mangan”. Việc khai thác này sẽ liên quan nhiều bên và hoạt động mới dưới đáy biển.
          

Giải pháp Ấn Độ Dương
          

Rõ ràng Australia và Ấn Độ có chung nhiều lợi ích về an ninh đáy biển ở Ấn Độ Dương. Điều này sẽ đòi hỏi thảo luận công khai về tác động của cuộc chiến đáy biển và cách thức lồng ghép vào các chiến lược phòng thủ tương ứng của Australia và Ấn Độ. Vấn đề này đòi hỏi thỏa thuận về quản lý để ứng phó với cuộc chiến đáy biển, các yêu cầu về năng lực (tàu, phương tiện dưới nước không người lái và/hoặc tự động, cảm biến…) cũng như cách phát triển nguồn nhân lực và quan hệ đối tác trong cuộc chiến đáy biển. Pháp gần đây đã công bố chiến lược tác chiến dưới đáy biển năm 2022 có thể cung cấp một mô hình hữu ích.
          

Là các quốc gia ven biển Ấn Độ Dương có lực lượng hải quân và lực lượng bảo vệ bờ biển tinh nhuệ, Australia và Ấn Độ nên đi đầu trong việc phối hợp với các quốc gia khu vực có năng lực kém hơn trong khu vực để giám sát cơ sở hạ tầng dưới đáy biển và phát triển các kế hoạch ứng phó với tình trạng gián đoạn.
          

Ấn Độ Dương gồm nhiều quốc gia ven biển và đảo, trong số đó nhiều nước không có lực lượng hải quân hoặc lực lượng bảo vệ bờ biển tinh nhuệ và không có một tổ chức bao quát như NATO để phối hợp ứng phó. Australia và Ấn Độ cũng có thể hỗ trợ các quốc gia này coi việc phòng thủ dưới đáy biển là một phần của hoạt động đánh giá phòng thủ thường xuyên. Sự hợp tác như vậy cũng có thể bao gồm xây dựng năng lực nhận thức, năng lực kỹ thuật phòng thủ dưới đáy biển và bổ sung các kịch bản ứng phó sự cố dưới đáy biển vào các cuộc tập trận chung trong khu vực.
          

Tháng 5 vừa qua, Nhóm Bộ tứ đã công bố kế hoạch thiết lập Quan hệ Đối tác Bộ tứ về kết nối và khả năng phục hồi của cáp, qua đó Australia sẽ thiết lập chương trình nghị sự về khả năng phục hồi và kết nối cáp ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Mỹ đã đồng ý hỗ trợ xây dựng năng lực và kỹ thuật thông qua “Chương trình CABLES” trị giá 5 triệu USD. Chưa rõ liệu chương trình này sẽ chỉ giới hạn ở cáp thông tin liên lạc hay sẽ được mở rộng sang các loại cơ sở hạ tầng dưới đáy biển khác. Những sáng kiến này sẽ giải quyết vấn đề lớn hơn là cuộc chiến đáy biển và không chỉ giới hạn ở cáp liên lạc. Nhóm Bộ tứ có thể mang lại cơ hội hợp tác, nhưng Australia và Ấn Độ cũng cần tiên phong hợp tác với các nước láng giềng ở Ấn Độ Dương.
          

Australia và Ấn Độ cần theo dõi chặt chẽ những diễn biến trong cuộc chiến đáy biển ở châu Âu vì nó là dấu hiệu báo trước những diễn biến tiềm tàng trong khu vực Ấn Độ Dương. Hai cường quốc hàng hải có ảnh hưởng ở Ấn Độ Dương này cần phối hợp để bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng dưới đáy biển Ấn Độ Dương. Trong bối cảnh ngày càng có nhiều cơ sở hạ tầng quan trọng đi qua khu vực này, cách tiếp cận phối hợp sẽ bảo vệ tốt nhất những tài sản này khỏi thảm họa./.