Thị trường ô tô Úc đang trải qua những ngày bất ổn chưa từng có khi chỉ còn vài tháng nữa là đến thời điểm chính thức áp dụng Tiêu chuẩn Hiệu quả Xe mới (NVES) vào tháng 7/2025. Quy định khắt khe này đang khiến các hãng xe lớn như Ford, Isuzu, Mazda, Toyota và Great Wall Motors đứng trước nhiều thách thức lớn.

Theo NVES được chính phủ liên bang công bố năm ngoái, các nhà sản xuất phải đáp ứng mục tiêu phát thải carbon nghiêm ngặt trên toàn bộ đội xe bán ra tại Úc. Những hãng không đạt chuẩn sẽ phải chịu mức phạt nặng. Đây được xem là bước đi nhằm thúc đẩy doanh số xe tiết kiệm nhiên liệu và xe điện (EV), giúp Úc thoát khỏi danh hiệu "bãi rác" cho các dòng xe kém hiệu quả mà quốc gia này từng bị gán trong nhiều năm qua.

Giáo sư Hussein Dia, chuyên gia về Giao thông Đô thị Tương lai, nhận định: "Về lâu dài, NVES sẽ mang lại tác động tích cực, thu hút cả các nhà sản xuất châu Âu. Chúng ta sẽ không còn là điểm đến của những phương tiện gây ô nhiễm nữa".

Tuy nhiên, trước mắt, ngành công nghiệp ô tô đang đối mặt với nhiều xáo trộn. Nhiều mẫu xe phổ biến như Ford Everest 4x2 và Isuzu M-UX 4x2 có nguy cơ bị ngừng bán do bị phân loại vào nhóm xe chở khách với quy định phát thải chặt chẽ hơn so với phiên bản 4x4 thương mại. Isuzu, Mazda và Great Wall Motors đã cảnh báo về khả năng tăng giá để bù đắp chi phí phạt. Ngay cả Toyota và Mitsubishi, những hãng ủng hộ chính sách này, cũng thừa nhận những khó khăn sắp tới.

Tình hình càng trở nên phức tạp khi thị trường EV tại Úc đang tăng trưởng chậm hơn kỳ vọng. Số liệu tháng 3/2025 cho thấy chỉ có 8.385 xe điện được bán ra, chiếm 7,5% thị phần - giảm so với mức 9,5% cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân một phần đến từ doanh số sụt giảm của Tesla Model Y và Model 3, bị ảnh hưởng bởi những tranh cãi xung quanh CEO Elon Musk và thông tin về phiên bản nâng cấp sắp ra mắt.

Bối cảnh càng thêm phần bất ổn khi chính sách thuế quan mới của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với xe nhập khẩu và khả năng bãi bỏ trợ cấp xe điện tại Mỹ đang tạo hiệu ứng domino trên thị trường toàn cầu. Nhiều hãng xe buộc phải xem xét lại chiến lược phát triển EV của mình.

Trong bối cảnh đó, Liên minh Đối lập Úc đã đề xuất bãi bỏ hình phạt NVES nếu giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tới, với lý do giảm áp lực chi phí sinh hoạt. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo động thái này có thể khiến Úc quay trở lại vị thế "bãi rác xe phát thải cao" và làm chậm quá trình chuyển đổi sang phương tiện sạch.

Dự báo cho thấy các nhà sản xuất có thể phải chi trả tới 2,8 tỷ đô la tiền phạt NVES vào năm 2029. Trong khi đó, hơn 60 mẫu xe điện mới dự kiến sẽ gia nhập thị trường Úc trong thời gian tới, với nhiều lựa chọn có giá dưới 60.000 đô la. Một số bên trong ngành đang đề xuất gia hạn thời gian áp dụng NVES thêm 24 tháng để các hãng có thêm thời gian chuẩn bị, nhưng điều này cũng đồng nghĩa với việc kéo dài sự phụ thuộc vào xe phát thải cao.

Cuộc khủng hoảng hiện tại đang đặt ngành công nghiệp ô tô Úc trước bài toán khó: cân bằng giữa tuân thủ quy định mới, đáp ứng nhu cầu thị trường và duy trì khả năng cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động./.