Theo trang mạng của Viện Lowy (Australia), chính những mâu thuẫn lâu nay trong nhận thức về “rủi ro - phần thưởng” đã cản trở sự tham gia của Australia vào Đông Nam Á trong lĩnh vực kinh tế. Tuy nhiên, chiến lược mới đây của Australia đã đánh dấu một bước tiến mạnh mẽ.

Có một sự mất kết nối rõ ràng giữa dòng chảy thương mại và đầu tư của Australia với tầm quan trọng về địa kinh tế của Đông Nam Á. Quy mô các nền kinh tế kết hợp của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ngang bằng với nền kinh tế lớn thứ 5 trên thế giới (Nga), song tổng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Australia vào ASEAN vẫn thấp hơn FDI của Australia vào New Zealand hồi năm ngoái.

Tuy nhiên, chính phủ Australia đang tìm cách giải quyết sự mất kết nối này, nổi bật bằng việc bổ nhiệm Đặc phái viên phụ trách khu vực Đông Nam Á Nicholas Moore - người vào tuần trước đã cùng với Thủ tướng, Ngoại trưởng, Bộ trưởng Ngân khố và Bộ trưởng Thương mại Australia phát hành một báo cáo quan trọng, đó là “Đầu tư: Chiến lược kinh tế của Australia tại Đông Nam Á đến năm 2040”.

Báo cáo này báo hiệu một kỷ nguyên mới trong tham gia của Australia với Đông Nam Á, lần đầu tiên áp dụng cách tiếp cận “toàn bộ chính phủ” đối với khu vực, tập trung mạnh mẽ vào việc giải phóng đầu tư của khu vực tư nhân. Mặc dù Canberra vẫn chưa xem xét tất cả 75 khuyến nghị, song thông báo ban đầu của Thủ tướng Anthony Albanese về việc chi 70,2 triệu AUD (44,9 triệu USD) trong vòng bốn năm để thành lập “các nhóm thỏa thuận đầu tư”, có trụ sở tại Đông Nam Á, là một tín hiệu mạnh mẽ về hướng đi trong thời gian tới.

Vấn đề về dấu ấn thương mại yếu và đầu tư chưa tương xứng của Australia trong khu vực Đông Nam Á vốn đã tồn tại từ lâu và chính phủ Australia qua các thời kỳ đã nỗ lực tìm phương hướng giải quyết.

Trong phần lớn hai thập kỷ qua, mối quan hệ của Australia với các nền kinh tế Đông Nam Á tập trung vào việc xây dựng nền tảng của một khu vực an ninh và thịnh vượng về kinh tế. Đồng hành với các đồng minh và đối tác, Australia đã tìm cách giải quyết khoảng cách tài trợ cơ sở hạ tầng trong khu vực thông qua các cơ chế khác nhau, bao gồm cả việc phát triển Quan hệ Đối tác Cơ sở hạ tầng Ba bên (TIP) vào năm 2016, với mục tiêu giải phóng hàng tỷ đô la đầu tư của khu vực tư nhân vào Đông Nam Á, thông qua hoạt động của các cơ quan tín dụng xuất khẩu có liên quan. Các quốc gia thành viên đã gia hạn cam kết với TIP vào tháng Mười năm ngoái.

Nếu khuyến nghị của báo cáo mới về việc thành lập quỹ đầu tư chiến lược cho các dự án cơ sở hạ tầng được thông qua, cơ chế này sẽ hiệu quả hơn, nhờ rút ra các bài học từ TIP.

Theo thời gian, mối quan hệ của Australia với Đông Nam Á cũng đang trải qua quá trình chuyển đổi từ quan hệ dựa trên viện trợ và phát triển sang sự thừa nhận tầm quan trọng của các sáng kiến và quan hệ đối tác kinh tế chiến lược, bình đẳng, nhằm kết nối kinh tế và con người lâu dài. Điều này bao gồm việc thiết lập Kế hoạch Colombo Mới, hiện đã bước sang năm thứ 10 liên tiếp và cho đến nay đã hỗ trợ khoảng 100.000 sinh viên (10.000 sinh viên mỗi năm) học tập và thực tập tại 40 địa điểm trên khắp khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.            

Trong bối cảnh này, Chính phủ Australia nên tìm cách tận dụng “xương sống” của Kế hoạch Colombo Mới để hỗ trợ sáng kiến về chương trình thí điểm vị trí và thực tập dành cho các chuyên gia trẻ (6 triệu USD) mà Thủ tướng Albanese vừa công bố, nhằm hợp lý hóa các hoạt động và tối đa hóa kiến trúc hiện có.             

Bất chấp những nỗ lực này - và nhiều nỗ lực khác - để hỗ trợ thương mại và đầu tư, mối liên kết kinh tế giữa Australia với Đông Nam Á vẫn chưa phát triển toàn diện. Mặc dù thừa nhận sự bền chặt và thân thiện với nhau, nhưng mối quan hệ quốc gia châu Đại Dương với các nước trong khu vực Đông Nam Á mới chỉ dừng ở mức như vậy. Nhiều nền kinh tế ở Đông Nam Á, đặc biệt là Indonesia, coi các cam kết thương mại và đầu tư là dấu hiệu cho sự gần gũi. Các nhà ngoại giao từ các quốc gia Đông Nam Á thường trích dẫn mức độ đầu tư của khu vực tư nhân từ Australia so với các quốc gia khác như là chỉ số không chính thức, để đánh giá mối quan hệ song phương. Sự kém hiệu quả về kinh tế của Australia trong khu vực là một ngoại lệ hơn là đại diện cho cách các đồng minh và đối tác tham gia vào khu vực.             

Theo Báo cáo Đầu tư ASEAN 2022, các quốc gia và khu vực bao gồm Mỹ, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu (EU) đều xếp hạng cao về nguồn vốn FDI theo quốc gia nguồn, cũng như Trung Quốc. Điểm mấu chốt của thách thức đối với Australia nằm ở việc phá bỏ cách tiếp cận “con gà và quả trứng” giữa chính phủ và khu vực tư nhân. Một thách thức lớn thường được các bên liên quan chính đề cập đến là rủi ro thực tế hoặc nhận thức về sự bất ổn chính trị, rào cản pháp lý, tham nhũng và biến động tiền tệ. Khu vực tư nhân kêu gọi các chính phủ cho phép đầu tư thông qua các cơ chế giảm thiểu rủi ro và các chính phủ thách thức khu vực tư nhân xem xét các cơ hội thương mại một cách cởi mở hơn. Trong hoàn cảnh này, rất khó để huy động động lực thực sự có thể thúc đẩy đầu tư trên quy mô lớn.            

Vì lý do đó, trọng tâm của chiến lược là xây dựng niềm tin cho sự tham gia của khu vực tư nhân là rất quan trọng. Ví dụ, một khuyến nghị trong chiến lược có thể giúp tạo ra bộ “ngắt mạch”. Đó là xem xét bảo hiểm rủi ro chính trị. Mặc dù đây là điều kiện cần để giúp xây dựng niềm tin nhưng chưa đủ để thúc đẩy đầu tư vào khu vực. Chính phủ cũng nên cẩn thận để không tạo ra các quy trình thương mại và quan liêu trùng lặp hoặc tạo điều kiện cho các khoản đầu tư có động cơ chính trị.            

Báo cáo khuyến nghị chính phủ Australia nên tiếp tục khuếch đại và khuyến khích quảng bá tầm quan trọng của đầu tư thương mại thuần túy và tổng hợp vốn đầu tư. Australia cũng có vai trò quan trọng trong việc tăng cường và thúc đẩy khuôn khổ khu vực tư nhân này với các quốc gia có cùng quan điểm, đặc biệt là Mỹ.           

Báo cáo được công bố vào thời điểm quan trọng, trước thềm Hội nghị thượng đỉnh đặc biệt của ASEAN vào tháng 3/2024. Australia đang tìm cách tăng cường thương mại và đầu tư, vì có nhiều cơ hội thương mại mạnh mẽ cho các doanh nghiệp của nước này và vì những khoản đầu tư sẽ giúp nâng cao sự thịnh vượng kinh tế lâu dài cho khu vực chung.

Vì vậy, nhiệm vụ hiện tại của Chính phủ Australia đương nhiệm là ưu tiên 75 khuyến nghị từ báo cáo và thực hiện kế hoạch hành động có thể huy động khu vực tư nhân của Australia một cách nhanh chóng. Cuối cùng, thành công của chiến lược sẽ dựa trên sự sẵn lòng, nhu cầu và sự quan tâm từ khu vực tư nhân Australia./.            

Thoibaovietuc.com/Nguồn vnanet.vn