Theo bài đăng trên trang mạng nationalinterest.org đánh giá TikTok có thể là hoạt động tình báo nước ngoài lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ và đã đến lúc Quốc hội phải hành động.

Khi chiến tranh nổ ra giữa Israel và Hamas, việc TikTok lan truyền nội dung chống Israel đã làm dấy lên cuộc tranh luận về việc liệu nền tảng này có nên được phép tiếp tục hoạt động ở Mỹ hay không. Mặc dù Quốc hội Mỹ đã ngừng ban hành luật vào mùa Xuân năm 2022, nhưng đã đến lúc các nhà lập pháp nhận ra rủi ro hiện hữu mà TikTok gây ra đối với lợi ích an ninh của Mỹ và có hành động phù hợp.

Chưa bao giờ trong lịch sử Mỹ có một thực thể nước ngoài sở hữu một nền tảng có quy mô và ảnh hưởng chưa từng có như vậy để phổ biến rộng rãi tuyên truyền được cá nhân hóa mạnh mẽ và thu thập hàng loạt dữ liệu cá nhân của người dùng Mỹ. TikTok có tất cả những đặc điểm nổi bật của hoạt động tình báo quy mô nhất mà một cường quốc nước ngoài từng tiến hành chống lại Mỹ.

Ủy ban đánh giá kinh tế và an ninh Mỹ-Trung (USCC) đã công bố một báo cáo thường niên trước Quốc hội hôm 14/11. Theo chi tiết của báo cáo dài 800 trang này thì “ngày càng nhiều người Mỹ dựa vào các phương tiện truyền thông mới, như TikTok, để cập nhật tin tức cho họ. TikTok, thuộc sở hữu tư nhân của một công ty Trung Quốc nhưng cuối cùng phải đáp ứng yêu cầu của Đảng-nhà nước, mang đến cho Bắc Kinh một con đường tiềm năng để tiếp cận hơn 150 triệu người dùng tại Mỹ”. Tính đến năm 2022, một báo cáo của Pew Research cho thấy 33% số người dùng TikTok ở Mỹ thường xuyên nhận cập nhật tin tức của họ trên nền tảng này. Hơn 50% “Thế hệ Z” cũng sử dụng TikTok làm công cụ tìm kiếm.

Các quan chức dân cử, bao gồm Chủ tịch Ủy ban Trung Quốc của Hạ viện Mike Gallagher và Phó Chủ tịch Tình báo Thượng viện Marco Rubio, đã tố cáo TikTok là “truyền bá thông tin sai lệch” và thúc đẩy tuyên truyền nhà nước của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) được che đậy một cách tinh vi. Những người hoài nghi cho rằng những lo ngại này đã bị thổi phồng quá mức vì thông tin trên nền tảng này hoàn toàn do người dùng tạo ra. Theo Jacob Helberg, người đã dành nhiều năm nghiên cứu những vấn đề này tại Google, tin rằng những người hoài nghi đã sai.

Theo ông, Chính phủ Trung Quốc có thể bóp méo thông tin người dùng nhìn thấy trên TikTok theo hai cách. Đầu tiên, họ có thể tận dụng ảnh hưởng của mình đối với công ty chủ quản của TikTok để đảm bảo nền tảng sử dụng thuật toán xếp hạng thúc đẩy đường lối của Đảng, khuếch đại các nguồn, quan điểm hoặc chủ đề nhất định trong khi che lấp những nguồn khác. Giám đốc Intel, đồng thời là thành viên Thượng viện Mark Warner cho biết: “Chúng tôi nhận thấy rằng TikTok có xu hướng nuôi dưỡng những xung động khủng khiếp này bằng một thuật toán khuếch đại các quan điểm cực đoan”.

Chỉ trong vài ngày gần đây, “Thư gửi nước Mỹ” của Osama bin Laden đã lan truyền và xuất hiện các video với hơn 14,2 triệu lượt xem. Theo dữ liệu riêng của TikTok, vào thời điểm Mỹ đang tìm cách hỗ trợ đồng minh Israel, một phân tích về 2 hashtag được sử dụng phổ biến nhất liên quan đến chiến tranh cho thấy 96,5% nội dung về Israel mà TikTok hiển thị cho người dùng là nội dung #FreePalestine so với 3,5% cho # StandWithIsrael. Như người nổi tiếng Hollywood Sacha Baron Cohen gần đây đã chỉ trích: “Điều đang xảy ra ở TikTok là nó đang tạo ra phong trào chống Do Thái lớn nhất kể từ thời Đức Quốc xã”.

Bất kể chủ đề là gì, TikTok luôn đi ngược lại các lợi ích an ninh của Mỹ, liên tục phản ánh các quan điểm của ĐCSTQ đồng thời thúc đẩy các hành vi tự hủy hoại trong giới trẻ Mỹ. Các báo cáo khác cho thấy TikTok kiểm duyệt và thanh lọc các nội dung về Tân Cương, Tây Tạng, Quảng trường Thiên An Môn và các chủ đề khác được ĐCSTQ cho là nhạy cảm. Đồng thời, TikTok quảng bá các nội dung độc hại như “chroming” (ngửi keo) và “thử thách bất tỉnh” ở Mỹ. Chủ tịch Gallagher lưu ý rằng phiên bản tiếng Trung của ứng dụng này còn hiển thị các thí nghiệm khoa học và các nội dung giáo dục độc hại khác cho trẻ em. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên: TikTok cuối cùng phải chịu trách nhiệm trước công ty mẹ, Trương Phú Bình (Zhang Fuping), người đồng thời cũng là lãnh đạo nội bộ Đảng Cộng sản của công ty đó.

Jacob Helberg nói tiếp: “Thứ hai, như tôi đã trình bày chi tiết trong cuốn sách của mình có tựa đề The Wires of War: Công nghệ và cuộc đấu tranh giành quyền lực toàn cầu, ĐCSTQ có thể bóp méo thông tin trên TikTok và tiến hành kiểm duyệt bằng cách chữa cháy rằng các chính phủ nước ngoài thù địch tung quá nhiều thông tin lên Internet như thể một chiếc vòi cứu hỏa khổng lồ đang nhấn chìm mọi thứ khác. Như tôi viết trong cuốn sách của mình, việc chữa cháy cũng tương đương với việc kiểm duyệt bằng các phương tiện khác. Cách thức che giấu phổ biến là thông tin do các cơ quan ngôn luận được nhà nước hậu thuẫn làm loãng và đánh lạc hướng những thông tin mà nhà nước không muốn phổ biến. Biện pháp này có thể được thực hiện để ngăn chặn thông tin hợp pháp hoặc để định hình một câu chuyện ưa thích”.

Hãy xem xét việc Bắc Kinh chi 10 tỷ USD mỗi năm cho việc tuyên truyền và tuyển dụng một đội quân gồm 2 triệu “người cổ vũ” trên mạng xã hội – được gọi một cách chế nhạo là “Đội quân 50 xu” (họ được cho là được trả 50 cent cho mỗi bài đăng) để đưa ra một loạt lời khen ngợi dành cho Trung Quốc và các nhà lãnh đạo. Bằng một số biện pháp, những người ủng hộ kỹ thuật số này tạo ra gần nửa tỷ bài đăng mỗi năm ca ngợi tầm nhìn tích cực (và thường mang tính dân tộc chủ nghĩa) về Trung Quốc và quấy rối những cư dân mạng được cho là chỉ trích để khiến họ im lặng.

Một bức thư ngỏ gần đây có chữ ký của Amy Schumer, Jason Biggs và những người nổi tiếng khác đã báo cáo rằng “Những nhà sáng tạo nội dung người Do Thái, những người thường xuyên làm sinh động trang For You (một trang chia sẻ video trực tuyến) bằng các video khiêu vũ, nấu ăn, ca hát và mọi thể loại tích cực, đang bị tấn công dồn dập bởi những lời lẽ ghê tởm và vô nhân đạo chỉ vì bản sắc tôn giáo và dân tộc của họ.

Các cơ quan thực thi pháp luật Trung Quốc gần đây cũng bị phát hiện đang thực hiện một chiến dịch gây ảnh hưởng lớn nhắm vào hơn 50 nền tảng trực tuyến, bao gồm Meta, X (trước đây là Twitter), YouTube và TikTok. Nội dung được quảng cáo bao gồm những lời chỉ trích Mỹ và bình luận tích cực về cách quản lý Tân Cương của Trung Quốc, cùng các vấn đề khác liên quan đến chương trình nghị sự chính trị của Bắc Kinh. Những nỗ lực này đều là một phần của hoạt động làm sai lệch thông tin trị giá hàng tỷ đô la nhằm quấy rối những người chỉ trích, bao gồm cả người Mỹ, và định hình môi trường thông tin toàn cầu.

Không chỉ là một “quảng trường công cộng” thúc đẩy tự do ngôn luận, TikTok giống một “cái loa cho ĐCSTQ” hơn. Nhiều thập kỷ trước, chính những lo ngại về an ninh quốc gia này đối với ảnh hưởng của các chính phủ đối địch nước ngoài trên các phương tiện truyền thông Mỹ đã khiến Chính phủ Mỹ hạn chế quyền sở hữu của người nước ngoài đối với truyền hình và đài phát thanh. Ngày nay, phương tiện truyền thông xã hội được cho là có ảnh hưởng lớn hơn nhiều so với các hình thức truyền thông truyền thống từng có.

Thật vậy, Bắc Kinh đã nhiều lần truy cập dữ liệu của TikTok. Theo một báo cáo do Forbes công bố vào đầu tháng này, ứng dụng ByteDance lưu trữ gần như toàn bộ thông tin liên lạc nội bộ của TikTok đã phải chịu một “cuộc thanh tra trên phạm vi rộng” trước Đại hội toàn quốc lần thứ XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vào năm ngoái. Cuộc kiểm tra bao gồm việc xem xét “bảo mật mạng sản phẩm, bảo mật dữ liệu, thông tin cá nhân và hoạt động hàng ngày” của công ty, cùng với các thông tin có độ nhạy cảm cao khác.

Việc rò rỉ các tài liệu nội bộ của công ty được đánh dấu là “nhạy cảm” cũng tiết lộ rằng “TikTok lưu trữ dữ liệu tài chính nhạy cảm nhất của những ngôi sao lớn nhất của mạng xã hội này – bao gồm cả những dữ liệu trong Quỹ sáng tạo – trên các máy chủ ở Trung Quốc”. Vào tháng 6, TikTok thừa nhận rằng dữ liệu người dùng của American Creators cũng được lưu trữ ở Trung Quốc. TikTok đã khảo sát không thích hợp và định vị địa điểm của các nhà báo đã viết những câu chuyện tiêu cực về công ty. Những tiết lộ này được đưa ra sau khi nhiều cựu nhân viên ByteDance chứng thực riêng cho tuyên bố rằng Chính phủ Trung Quốc có “quyền truy cập tối cao vào tất cả dữ liệu của công ty, thậm chí cả dữ liệu được lưu trữ ở Mỹ” và rằng ByteDance đã nhiều lần truy cập dữ liệu không công khai về người dùng TikTok ở Mỹ và đã “truy cập vào mọi thứ”. Các cựu nhân viên của ByteDance cũng cáo buộc rằng văn phòng Bắc Kinh của công ty có một đơn vị gồm các thành viên ĐCSTQ, hay còn được gọi là “Ủy ban”, giám sát các ứng dụng của công ty và “hướng dẫn cách công ty nâng cao các giá trị cốt lõi của Đảng Cộng sản”.

Mô hình này phù hợp với nỗ lực lâu dài của ĐCSTQ về việc tận dụng luật tình báo của mình để ép buộc các công ty tuân thủ các yêu cầu tình báo và thúc đẩy chương trình nghị sự của Đảng Cộng sản. Như báo cáo của USCC năm nay đã nêu, Bộ Tư pháp phát hiện ra rằng một giám đốc tại Zoom đã ngấm ngầm tuân thủ các yêu cầu của Chính phủ Trung Quốc nhằm làm gián đoạn một cuộc họp trực tuyến kỷ niệm Vụ thảm sát Thiên An Môn và cấm những người bất đồng chính kiến Trung Quốc tham gia nền tảng này. Đây là một ví dụ rõ ràng về sự kết hợp giữa quân sự và dân sự Trung Quốc: các công ty và giám đốc điều hành Trung Quốc không thể từ chối yêu cầu cung cấp dữ liệu của ĐCSTQ khi Bắc Kinh yêu cầu.

Khi Giám đốc điều hành TikTok Chu Thọ Tư (Shou Zi Chew) làm chứng tuyên thệ vào tháng 3 năm nay, ông tuyên bố rằng “ByteDance không bị Chính phủ Trung Quốc kiểm soát”. Ông khẳng định mình chưa tiết lộ dữ liệu người dùng TikTok cho Chính phủ Trung Quốc và sẽ từ chối làm như vậy. Thượng nghị sĩ Blackburn và Blumenthal đã đúng: TikTok đã đánh lừa Quốc hội.

Như báo cáo của USCC nhấn mạnh, đã đến lúc Quốc hội xem xét các hạn chế lập pháp đối với các ứng dụng di động truyền thông xã hội của Trung Quốc. Các nhà hoạch định chính sách Mỹ nên xem làn sóng thông tin sai lệch chống Israel được ĐCSTQ ủng hộ hiện nay trên TikTok như một ví dụ để xem cách mà ĐCSTQ sẽ tận dụng ứng dụng này như thế nào để tác động đến các cuộc tranh luận chính sách quan trọng của Mỹ mỗi khi đất nước trải qua một sự kiện quốc gia lớn sắp tới. Không thể đánh giá thấp tác động của nền tảng này lên quá trình hoạch định chính sách của Mỹ.

Jacob Helberg cho biết đã gặp hơn 100 nhà lập pháp ở Capitol Hill. Tất cả đều đồng ý rằng TikTok là mối đe dọa rõ ràng và hiện hữu đối với an ninh quốc gia của Mỹ. Như USCC khuyến nghị trong báo cáo năm nay, Quốc hội nên khẩn trương xem xét các hạn chế lập pháp đối với các công ty truyền thông xã hội Trung Quốc. Bắt đầu từ đầu năm tới, USCC sẽ tổ chức một loạt phiên điều trần, do Jacob Helberg đồng chủ trì, để xem xét kỹ lưỡng hơn nữa việc sử dụng công nghệ Trung Quốc tại Mỹ. Đảm bảo rằng TikTok sẽ nhận được sự giám sát liên tục của công chúng./.