Cuộc tập trận Talisman Sabre 2025 với 30.000 quân từ 19 quốc gia đặt ra câu hỏi về tương lai quốc phòng Úc, khi Mỹ thúc đẩy vai trò đồng minh và xem xét AUKUS, trong lúc Trung Quốc giám sát chặt chẽ.

Ngày 14/7/2025, cuộc tập trận quân sự Talisman Sabre, sự kiện hai năm một lần lớn nhất của Úc, đã quy tụ hơn 30.000 quân nhân từ 19 quốc gia, bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước ASEAN, để rèn luyện kỹ năng chiến đấu trên không, trên bộ và bắn đạn thật ngoài khơi Queensland và Lãnh thổ Bắc Úc. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng, đặc biệt liên quan đến Đài Loan và sự quyết đoán quân sự của Trung Quốc, cuộc tập trận không chỉ phô diễn sức mạnh mà còn đặt ra những câu hỏi chiến lược về tương lai quốc phòng của Úc, vai trò trong liên minh AUKUS và mối quan hệ với Trung Quốc.

Bối cảnh căng thẳng địa chính trị

Talisman Sabre 2025 diễn ra khi Hoa Kỳ, dưới chính quyền Trump, tăng cường áp lực lên các đồng minh như Úc để làm rõ vai trò trong một cuộc xung đột tiềm tàng, đặc biệt liên quan đến Đài Loan. Mỹ đang xem xét lại hiệp ước an ninh AUKUS, trong đó Úc sẽ nhận tàu ngầm hạt nhân từ Mỹ với chi phí 368 tỷ AUD đến năm 2055. Các nhà phân tích quốc phòng cho rằng việc xem xét này khó dẫn đến hủy bỏ chương trình, nhưng có thể yêu cầu Úc đóng góp nhiều hơn vào cơ sở công nghiệp quốc phòng của Mỹ, bao gồm chia sẻ công nghệ và chi phí. Điều này làm dấy lên lo ngại về gánh nặng tài chính và mức độ độc lập chiến lược của Úc.

Trung Quốc, quốc gia giám sát chặt chẽ bốn kỳ Talisman Sabre trước đây, được dự đoán sẽ tiếp tục theo dõi sát sao các hoạt động năm nay, đặc biệt sau vụ tàu hải quân Trung Quốc tập trận bắn đạn thật gần Úc vào tháng 2/2025. Thủ tướng Anthony Albanese, trong chuyến thăm Trung Quốc từ ngày 12-18/7/2025, đã nhấn mạnh lợi ích quốc gia Úc khi được hỏi về hoạt động gián điệp của Trung Quốc. Tại Thượng Hải, ông khẳng định sẽ nêu các vấn đề an ninh, bao gồm Đài Loan, trong cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình, đồng thời nhấn mạnh mong muốn duy trì “hiện trạng” ở eo biển Đài Loan để tránh xung đột.

Thách thức chiến lược và tranh luận nội bộ

Cuộc tập trận đặt Úc vào vị trí phải cân bằng giữa cam kết với Mỹ và mối quan hệ kinh tế với Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất với kim ngạch 312 tỷ USD năm 2024. Lãnh đạo đối lập Sussan Ley nhấn mạnh tầm quan trọng của chi tiêu quốc phòng 3% GDP để duy trì hòa bình khu vực, phản ánh sự đồng thuận về việc tăng cường năng lực quân sự. Tuy nhiên, cuộc khảo sát của Viện Úc cho thấy 66% trong số 1.500 người được hỏi ủng hộ một cuộc điều tra quốc hội độc lập về AUKUS, với chưa đến một nửa tin rằng hiệp ước này sẽ tăng cường an ninh cho Úc. Emma Shortis từ Viện Úc chỉ trích việc Úc, quốc gia chịu chi phí và rủi ro lớn nhất trong AUKUS, lại thiếu một quy trình đánh giá minh bạch, so với Mỹ và Anh.

Các chuyên gia như Richard Maude, cựu lãnh đạo tình báo Úc, nhấn mạnh rằng Talisman Sabre không chỉ là cơ hội phô diễn sức mạnh mà còn là bài kiểm tra khả năng phối hợp giữa các đồng minh. Tuy nhiên, sự hiện diện của tàu do thám Trung Quốc gần khu vực tập trận làm nổi bật mối lo ngại về ý định chiến lược của Bắc Kinh, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng quân sự ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong gần đây đã lên án sự thiếu minh bạch trong chương trình quân sự hóa của Trung Quốc, nhấn mạnh vai trò của Úc trong việc thúc đẩy luật pháp quốc tế qua hợp tác với ASEAN.

Ý nghĩa đối với tương lai quốc phòng Úc

Talisman Sabre 2025 phản ánh nỗ lực của Úc trong việc củng cố vị thế đồng minh đáng tin cậy, đặc biệt với Mỹ và các nước ASEAN. Các cuộc tập trận bắn đạn thật và chiến đấu trên không cho thấy Úc đang tăng cường năng lực sẵn sàng chiến đấu, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về vũ khí chủ lực trong tương lai. Chương trình tàu ngầm AUKUS, dù là bước tiến chiến lược, đang đối mặt với áp lực tài chính và sự nghi ngờ trong nước về lợi ích lâu dài. Việc Mỹ yêu cầu Úc đóng góp nhiều hơn vào cơ sở công nghiệp có thể làm gia tăng chi phí, đòi hỏi chính phủ Albanese phải giải thích rõ ràng với công chúng về giá trị của hiệp ước.

Trong khi đó, sự giám sát của Trung Quốc và các vấn đề như vụ Yang Hengjun hay hợp đồng cảng Darwin làm phức tạp thêm quan hệ song phương. Albanese cần tận dụng chuyến thăm Trung Quốc để nhấn mạnh lợi ích kinh tế, như hợp tác năng lượng xanh và du lịch, đồng thời giữ vững lập trường về an ninh khu vực. Việc duy trì “hiện trạng” ở Đài Loan và thúc đẩy đối thoại với Trung Quốc sẽ là chìa khóa để tránh leo thang căng thẳng.

Kết luận

Talisman Sabre 2025 không chỉ là minh chứng cho sức mạnh quân sự của Úc mà còn là phép thử cho vai trò địa chính trị của nước này trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung. Chuyến thăm Trung Quốc của Albanese, trùng với thời điểm tập trận, là cơ hội để cân bằng lợi ích kinh tế và an ninh, khẳng định vị thế độc lập của Úc. Dù các thỏa thuận thương mại mới có thể đạt được, các vấn đề nhạy cảm như AUKUS và Đài Loan sẽ đòi hỏi sự khéo léo trong ngoại giao. Với 66% dân chúng ủng hộ xem xét lại AUKUS, chính phủ Úc cần tăng cường minh bạch để duy trì niềm tin công chúng, đảm bảo rằng các cam kết quốc phòng không chỉ phục vụ đồng minh mà còn bảo vệ lợi ích lâu dài của Úc trong khu vực./.