Theo bài viết của tác giả Richard Hubbard – nhà báo tự do người Australia chuyên phân tích về tài chính và kinh tế quốc tế - trên trang “news-decoder.com” ngày 18/12, Mỹ có thể là quốc gia dẫn đầu “thế giới tự do”, nhưng Trung Quốc mới là cường quốc kinh tế ở Thái Bình Dương. Cả hai cường quốc này đều là những đối tác mà Australia mong muốn duy trì quan hệ.

Sau nhiều năm chứng kiến quan hệ ngoại giao “nguội lạnh” với Trung Quốc, Australia đã nối lại đối thoại với Bắc Kinh. Cũng trong thời điểm cuộc xung đột ở Dải Gaza vẫn đang tiếp diễn, Tổng thống Mỹ Joe Biden gần đây đã dành thời gian đón tiếp Thủ tướng Australia Anthony Albanese nhân chuyến thăm cấp nhà nước của ông tới Mỹ.

Vậy điều gì đang diễn ra? Liệu Australia nổi lên như một cường quốc ngoại giao mới ở khu vực châu Á–Thái Bình Dương? Câu trả lời là: Không hẳn như vậy.

Kể từ khi Công đảng lên nắm quyền sau cuộc bầu cử hồi tháng 5/2022, Australia đã thay đổi hoàn toàn, chuyển từ cách tiếp cận “tất cả đi theo Mỹ” mà Chính phủ liên đảng tiền nhiệm kiên trì áp dụng sang cách tiếp cận nhiều sắc thái và chủ động hơn.

Chìa khóa cho chiến lược mới của Australia cũng là một thực tế mà hầu hết các quốc gia dân chủ ở khu vực châu Á–Thái Bình Dương đang phải đối mặt: Mỹ có thể là siêu cường chiến lược lớn nhất trong khu vực, nhưng Trung Quốc vẫn là chủ thể kinh tế chủ chốt.

Cạnh tranh lưỡng cực giữa các siêu cường

Thực tế này đã được Viện Lowy, một tổ chức tư vấn chính sách quốc tế độc lập có trụ sở tại Sydney, nhấn mạnh trong Chỉ số Quyền lực châu Á (Asia Power Index) hàng năm. Năm 2023 là năm thứ 5 Chỉ số trên được Viện Lowy công bố, trong đó cho thấy khu vực châu Á-Thái Bình Dương ngày càng mang đặc điểm là một khu vực cạnh tranh lưỡng cực giữa hai siêu cường, Mỹ và Trung Quốc. Chỉ số này đánh giá sức mạnh quốc tế thông qua 133 thông số về các lĩnh vực, bao gồm năng lực quân sự và mạng lưới phòng thủ, năng lực kinh tế, ảnh hưởng ngoại giao và văn hóa, cũng như năng lực phục hồi và các nguồn lực trong tương lai.

Bức tranh toàn cảnh mà cuộc khảo sát mới nhất của Viện Lowy phác họa cho thấy, suy thoái kinh tế đang kìm hãm Bắc Kinh trong ngắn hạn và sức mạnh tổng thể của Trung Quốc vẫn đứng sau Mỹ, nhưng khoảng cách này không còn xa. Các cường quốc tiếp sau 2 cường quốc này ở châu Á-Thái Bình Dương là Nhật Bản, Ấn Độ, Nga và sau đó là Australia.

Sức mạnh kinh tế và quân sự

Chỉ số trên xác nhận rằng sức mạnh của Trung Quốc đến từ vị trí trung tâm trong hệ thống kinh tế châu Á, trong khi sức mạnh của Mỹ đến từ năng lực quân sự và mạng lưới phòng thủ khu vực vượt trội của mình.

Mối quan hệ của Australia với hai cường quốc này phản ánh tình thế tiến thoái lưỡng nan mà toàn khu vực đang phải đối mặt.

Mỹ luôn là đối tác chiến lược chính của Australia kể từ Chiến tranh Thế giới thứ hai. Trong một thỏa thuận vào tháng 3/2023, Australia đang có kế hoạch mua tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân được trang bị vũ khí thông thường với sự hỗ trợ của Mỹ thông qua Thỏa thuận Đối tác An ninh Ba bên Tăng cường Australia-Anh-Mỹ (AUKUS). Tiếp theo đó là kế hoạch tăng cường sự hiện diện của quân đội Mỹ, đặc biệt là tại các căn cứ không quân ở miền Bắc và miền Tây Australia. Ngoài ra, 2 nước còn có động thái nhằm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực không gian, thúc đẩy các nỗ lực để Australia có thể tự phát triển năng lực sản xuất tên lửa dẫn đường và hợp tác với nhau trong tăng cường quan hệ an ninh với các đối tác khác trong khu vực - đặc biệt là Nhật Bản.

Các động thái trên diễn ra trong bối cảnh Australia đang nỗ lực nhằm nới lỏng các hạn chế thương mại với Trung Quốc sau khi Bắc Kinh áp đặt thuế quan đối với một loạt các mặt hàng xuất khẩu của Australia vào năm 2020 trong giai đoạn căng thẳng với Chính phủ tiền nhiệm.

Bữa tối cùng Joe Biden và Tập Cận Bình

Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại hai chiều lớn nhất của Australia về hàng hóa và dịch vụ, chiếm gần 1/3 thương mại của Australia với thế giới. Trong năm tài chính 2020-2021, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Australia với Trung Quốc đã tăng 6,3%, lên 267 tỷ AUD (khoảng 180 tỷ USD), chủ yếu là nhờ đóng góp của ngành than và quặng sắt. 

Vì vậy hiện nay, an ninh của Australia phụ thuộc vào Mỹ, nhưng lợi ích kinh tế của nước này lại chịu ảnh hưởng nặng nề bởi Trung Quốc.

Không có gì ngạc nhiên khi Thủ tướng Australia Albanese đã phải vượt qua ranh giới khó khăn trong năm 2023 – từ bữa tối cấp nhà nước tại Nhà Trắng với Tổng thống Mỹ Joe Biden vào ngày 26/10 cho đến cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình 11 ngày sau đó.

Colin Heseltine, cựu Phó Trưởng phái đoàn Đại sứ quán Australia tại Bắc Kinh và hiện là cố vấn cấp cao cho tổ chức tư vấn độc lập Asialink, nhận định Australia đang đối mặt với một câu hỏi hóc búa về Trung Quốc. Ông cho rằng “Đối tác thương mại lớn của Australia cũng được coi là mối đe dọa an ninh số 1 của nước này”.

Bình thường hóa quan hệ trước cuộc bầu cử ở Mỹ 

Heseltine tin rằng đang có sự lạc quan thận trọng về sự phát triển của mối quan giữa Australia và Trung Quốc kể từ khi Công đảng thắng cử vào tháng 5/2022, nhưng ông dự đoán rằng tương lai sẽ không hoàn toàn “êm đẹp”.

Cuối cùng, Australia, cũng giống như nhiều quốc gia khác trong khu vực, đang giải quyết vấn đề một cách thực dụng. Australia đã tìm kiếm việc bình thường hóa quan hệ với Bắc Kinh, hoặc như một số mô tả khác là một sự ổn định mối quan hệ. Trong khi đó, mối quan hệ giữa Canberra và Washington vẫn mạnh mẽ và bền chặt.

Vấn đề lớn tiếp theo đối với Australia trong việc quản lý chính sách kép nhằm cải thiện mối quan hệ với hai siêu cường khác biệt ở châu Á-Thái Bình Dương có thể là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 – ai sẽ chiến thắng và liệu Trung Quốc có là một chủ đề trong đó hay không? Nhưng điều này nằm ngoài tầm kiểm soát của Australia./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn news-decoder.com, vna