Trang mạng abc.net.au của Australia cho biết, hơn 30.000 người Australia đã mất việc trong tháng 12/2022 và tháng 1/2023. Câu hỏi được đặt ra hiện nay là phải chăng Australia đang ở vào thời điểm bước ngoặt trong thị trường lao động? Và điều đó có đáng lo lắng hay không?

Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA) thừa nhận việc tăng lãi suất đang làm tổn hại đến hoạt động kinh tế, với giá bất động sản giảm và hoạt động xây dựng nhà ở lao dốc. Tuy nhiên, RBA vẫn giữ nguyên kế hoạch tiếp tục nâng lãi suất. Thống đốc RBA Philip Lowe tỏ ra lạc quan khi nói rằng các điều kiện của thị trường lao động vẫn rất chặt chẽ và ông không nghĩ rằng việc tăng lãi suất sẽ khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt vào cuối năm tới.

Một số nhà kinh tế cho rằng ông Philip Lowe đang đánh giá thấp tác động thực sự (của việc tăng lãi suất) đối với vấn đề việc làm. Nhiều người dân Australia hiện đặt câu hỏi: Điều gì đang xảy ra trên thị trường lao động? Tỷ lệ thất nghiệp được cho là sẽ tăng trong năm 2023, nhưng liệu nó sẽ tăng lên đến mức nào?

RBA cho rằng tỷ lệ thất nghiệp hiện vẫn ở mức gần thấp nhất trong 50 năm qua và thị trường lao động vẫn chặt chẽ hơn nhiều so với thời kỳ trước đại dịch COVID-19. Ngoài ra, theo RBA, có rất nhiều lý do để không cần phải quá lo lắng, đó là: tỷ lệ tham gia thị trường lao động gần đạt mức cao kỷ lục; tỷ lệ việc làm tính theo mật độ dân số cũng gần đạt mức cao kỷ lục; tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ hiện ở mức thấp nhất trong 40 năm qua; số lượng vị trí tuyển dụng gần như ngang bằng số người thất nghiệp; trong tháng 12/2022, tỷ lệ thất nghiệp lần đầu tiên ở tất cả các bang của Australia là dưới 4% trong lịch sử dữ liệu hàng tháng (bắt đầu từ năm 1978)... 

Đó là những lý do vì sao RBA tin rằng ngân hàng trung ương có thể tăng mạnh lãi suất mà không gây quá nhiều thiệt hại cho vấn đề việc làm. Theo RBA, thị trường lao động của Australia có sức mạnh tiềm ẩn, và RBA đang hỗ trợ thu nhập cũng như tiêu dùng của các hộ gia đình. Ngân hàng này dự báo tỷ lệ thất nghiệp của Australia chỉ ở mức 3,8% vào cuối năm nay, 4,3% vào cuối năm 2024 và 4,4% vào giữa năm 2025. Trước đại dịch COVID-19, tỷ lệ thất nghiệp của Australia thấp nhất là 5%.

Tuy nhiên, một số nhà kinh tế không nghĩ vậy. Marcel Thieliant, làm việc tại công ty nghiên cứu Capital Economics, cho rằng tỷ lệ thất nghiệp của Australia sẽ là 5% vào cuối năm tới chứ không phải 4,3%. Nhóm kinh tế của ông cho rằng tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng nhanh hơn và nhiều hơn nhiều so với dự đoán của RBA, có thể có thêm 100.000 người thất nghiệp. Theo ông, tăng trưởng việc làm sẽ chậm lại 1% vào cuối năm nay, vì vậy tốc độ tăng trưởng việc làm sẽ chậm nhiều hơn so với dự đoán của RBA và diễn ra tại thời điểm tốc độ tăng trưởng dân số đang ở mức cao nhất trong nhiều năm nhờ sự phục hồi mạnh mẽ của tỷ lệ di cư đang diễn ra hiện nay. 

Ông Marcel Thieliant cho biết, mức tăng 2,1% hàng năm của dân số trưởng thành trong tháng 1/2023 là mức tăng mạnh nhất kể từ năm 2008 và cao hơn nhiều so với mức trung bình 1,6% trong 5 năm trước đại dịch COVID-19. Theo nhận định của ông, RBA đã mất cảnh giác trước tốc độ gia tăng tỷ lệ thất nghiệp. Ông nói rằng tỷ lệ thất nghiệp đã tăng từ 3,5% lên 3,7% trong tháng 1/2023, khiến con số này rõ ràng cao hơn mức đáy 3,4% hồi tháng 10/2022. Chắc chắn, điều đó một phần là do số lượng người chờ đợi để bắt đầu làm việc tăng cao hơn bình thường. 

Tuy nhiên, RBA chỉ dự kiến tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng cao như vậy vào cuối năm nay. Trong bối cảnh nhu cầu lao động chậm lại vào thời điểm nguồn cung lao động tăng nhanh bất thường, nhóm của ông dự đoán tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng lên khoảng 5% vào cuối năm tới, cao hơn nhiều so với dự báo 4,3% của RBA. Ông Marcel Thieliant cũng cho rằng tiền lương sẽ không tăng mạnh như RBA mong đợi, và tăng trưởng tiền lương sẽ chỉ đạt đỉnh vào cuối năm nay, ở mức gần 4%. 

Ông Marcel Thieliant nói: “Sự suy yếu gần đây trên thị trường lao động phù hợp với dự báo từ lâu của chúng tôi rằng RBA sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ vào cuối năm nay”, đồng thời cho rằng RBA sẽ cắt giảm lãi suất vào cuối năm nay do suy thoái kinh tế sẽ diễn ra. Điều đáng chú ý là theo quan điểm của RBA, thất nghiệp nhiều hơn không nhất thiết là điều điều xấu bởi ngân hàng này cho rằng người dân Australia đang ở tình trạng "việc làm quá mức". Điều đó nghĩa là tỷ lệ thất nghiệp hiện thấp đến mức tạo ra sự thiếu hiệu quả trong thị trường lao động và góp phần gây ra lạm phát. 

Một số nhà tuyển dụng cho biết khi lượng người thất nghiệp ít như hiện nay, họ phải mất quá nhiều thời gian để tìm nhân viên mới và nỗ lực tuyển dụng kéo dài gây ra một loạt vấn đề. Đó là lý do tại sao Thống đốc RBA Philip Lowe nói với các thượng nghị sỹ vào tuần trước rằng chính phủ có thể giúp giảm lạm phát bằng cách tăng nguồn cung lao động (tức là thúc đẩy nhập cư). Theo ông, hệ thống kinh tế của Australia có thể hoạt động hiệu quả hơn nếu có nhiều người thất nghiệp hơn hiện tại./.