Trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển nhanh chóng và đã tác động mạnh mẽ đến nhiều ngành công nghiệp, bao gồm báo chí. Các công cụ AI tạo sinh như chatbot, phần mềm tạo hình ảnh, âm thanh và video đang được áp dụng tại nhiều tổ chức báo chí. Một báo cáo gần đây dựa trên ba năm nghiên cứu và phỏng vấn từ Úc và sáu quốc gia khác (Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Na Uy, Thụy Sĩ, Đức và Pháp) cho thấy sự quan tâm của cả nhà báo và khán giả đối với cách thức các tổ chức báo chí sử dụng AI.

Theo báo cáo, chỉ có 25% người tham gia khảo sát tự tin rằng họ đã từng tiếp xúc với AI trong báo chí, trong khi khoảng 50% khác lại không chắc chắn hoặc nghi ngờ điều này. Điều này cho thấy sự thiếu minh bạch trong việc áp dụng AI tại các cơ quan truyền thông, đồng thời phản ánh một mức độ tin cậy thấp từ phía độc giả đối với các tổ chức báo chí khi sử dụng công nghệ mới.

Báo chí và những cơ hội cùng thách thức từ AI

AI có thể được sử dụng trong hầu hết mọi lĩnh vực của báo chí. Ví dụ, một nhiếp ảnh gia có thể chụp một sự kiện, sau đó AI sẽ chọn và chỉnh sửa những bức ảnh tốt nhất, thêm từ khóa vào mỗi bức ảnh. Công nghệ này giúp quá trình xử lý hình ảnh trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh khi AI nhận diện sai hoặc sử dụng từ khóa không chính xác, điều này có thể dẫn đến tranh cãi, đặc biệt trong bối cảnh nhạy cảm.

AI còn có thể tạo ra hình ảnh hoặc video giả, làm sai lệch thông tin. Chẳng hạn, Apple gần đây đã phải tạm dừng tính năng thông báo tin tức tự động sau khi nó đưa thông tin sai lệch về vụ tự tử của một nghi phạm giết người ở Mỹ. Điều này cho thấy sự cần thiết phải kiểm tra và cân nhắc kỹ lưỡng khi áp dụng AI trong sản xuất báo chí.

Khán giả nghĩ gì về việc các nhà báo sử dụng AI?

Khán giả có cảm giác thoải mái hơn khi AI được sử dụng để thực hiện các nhiệm vụ ít gây tranh cãi như làm mờ một phần của hình ảnh, hoặc tự động tạo mô tả văn bản cho hình ảnh để hỗ trợ người khiếm thị. Những người tham gia khảo sát cho biết họ đã sử dụng các công cụ tương tự trong các ứng dụng hội nghị truyền hình hoặc trên điện thoại thông minh của họ, do đó cảm thấy thoải mái khi AI được sử dụng cho mục đích này.

Tuy nhiên, họ lại cảm thấy khó chịu hơn khi AI được sử dụng để thay thế công việc của con người trong việc trình bày tin tức hoặc tạo các avatar AI để dẫn dắt các chương trình tin tức. Một ví dụ điển hình là việc tờ The Daily Telegraph sử dụng hình ảnh do AI tạo ra để minh họa cho các mục ý kiến của mình. Các hình ảnh này đôi khi mang lại hiệu quả cao trong việc thu hút sự chú ý, nhưng cũng có những lúc lại gây tranh cãi về tính xác thực.

Ngoài ra, khán giả cũng cảm thấy thoải mái khi AI được sử dụng để tạo ra các biểu tượng cho infographics hoặc làm hoạt hình cho các bức ảnh lịch sử, giúp thu hút sự chú ý của người xem. Một ví dụ là việc sử dụng AI để làm sống động một bức ảnh lịch sử từ bộ sưu tập của Thư viện Tiểu bang Tây Úc.

Khán giả và vai trò trong việc kiểm soát AI

Nếu bạn không chắc chắn về việc liệu các nhà báo có sử dụng AI trong quá trình sản xuất tin tức hay không, khán giả có thể tìm hiểu các chính sách của các cơ quan báo chí về việc sử dụng AI. Nếu không tìm thấy thông tin rõ ràng, hãy yêu cầu các cơ quan truyền thông công khai và giải thích rõ ràng về việc này.

Khán giả có thể cân nhắc việc hỗ trợ các cơ quan truyền thông sử dụng AI để bổ sung và hỗ trợ công việc của con người, thay vì để AI thay thế hoàn toàn sức lao động của con người trong việc tạo dựng và biên tập tin tức. Trước khi đưa ra quyết định, khán giả nên xem xét lịch sử tin cậy của các nhà báo và tổ chức báo chí để có cái nhìn toàn diện./.