Theo trang businesstimes.com.sg (Singapore) ngày 29/1, Việt Nam đang gặp những trở ngại đáng kể trên con đường hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2025 nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ “thị trường cận biên” lên “thị trường mới nổi” theo tiêu chuẩn phân hạng thị trường chứng khoán của các tổ chức quốc tế.
 

Thị trường chứng khoán của Việt Nam có quy mô nhỏ nhất trong số các nền kinh tế quan trọng ở Đông Nam Á. Các nhà phân tích cho rằng nếu Việt Nam thành công trong việc nâng hạng thị trường chứng khoán, thì hàng tỷ USD vốn nước ngoài có thể chảy vào thị trường chứng khoán mỗi năm. Điều này chủ yếu phụ thuộc vào tiêu chuẩn xếp hạng liên quan đến chỉ số MSCI và FTSE Russell. Ngoài ra, còn tùy thuộc vào việc sàn giao dịch chứng khoán Tp. Hồ Chí Minh sẽ hoạt động như thế nào trong năm 2024 và liệu sàn này có thể tiếp tục đà tăng trưởng mạnh mẽ của năm 2023 hay không.

Để có thể nâng hạng thị trường trong năm 2025, Việt Nam phải đưa ra thông báo về việc nâng cấp trong năm 2024 vì tiến trình nâng cấp có thể mất từ 6-12 tháng. Trong báo cáo vào tháng 9/2024, hãng xếp hạng thị trường FTSE Russell cho biết tiến độ cải cách thị trường theo kế hoạch của Việt Nam “vẫn còn chậm” và các cấp chính quyền đã cam kết thực hiện về các công việc cần thiết. Báo cáo cũng đưa Việt Nam vào “danh sách theo dõi các nền kinh tế mới nổi thứ cấp của FTSE” trong năm thứ 5 liên tiếp.

Những năm qua, nhiều nước láng giềng của Việt Nam ở Đông Nam Á đã được coi là thị trường mới nổi, bao gồm Thái Lan, Indonesia, Malaysia và Philippines.

Việt Nam hiện đang là thị trường cận biên, giống như các thị trường kém phát triển như Bangladesh, Kenya và Sri Lanka. Tuy nhiên, Việt Nam chiếm tỷ lệ lớn nhất trong chỉ số cận biên của MSCI, khoảng 27% tổng vốn hóa của chỉ số này.

Rào cản chưa được giải quyết

Điều kiện tiên quyết để nâng hạng thàng công là phải ra mắt hệ thống giao dịch mới có tên là KRX, dự kiến sẽ hoạt động tại Việt Nam vào cuối năm 2023. Tuy nhiên, hệ thống mới không thể ra mắt như dự định dù được thử nghiệm một số lần với nhiều công ty chứng khoán trong năm 2023. Tính đến tháng 10/2023, 3/4 tổng số công ty chứng khoán tại Việt Nam đã thử nghiệm đầy đủ chức năng của hệ thống KRX; chỉ có 13% trong số tất cả các công ty chứng khoán cho biết đã sẵn sàng triển khai vận hành chính thức.

Ông Phạm Vũ Thăng Long, chuyên gia kinh tế trưởng của công ty chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HSC) khẳng định: “Nếu không triển khai hệ thống giao dịch mới vào giữa năm 2024 thì Việt Nam có thể bỏ lỡ mốc thời gian xếp hạng của FTSE Russell trong năm 2024 và sớm nhất là vào tháng 3/2025 mới được nâng hạng”.

Hệ thống giao dịch mới dự kiến sẽ hỗ trợ giới thiệu các sản phẩm tài chính mới ra thị trường, giải quyết tình trạng quá tải của hệ thống, rút ngắn chu kỳ thanh toán và đảm bảo sự ổn định và hiệu quả của thị trường tài chính.

Ở các thị trường tiên tiến, nhà đầu tư có thời hạn tiêu chuẩn là hai ngày để hoàn tất giao dịch sau khi mua cổ phiếu. Tuy nhiên, những nhà đầu tư ở Việt Nam phải có thanh toán ngay trong ngày. Điều này khiến các nhà đầu tư chịu chi phí và rủi ro lớn hơn. Ông Phạm Vũ Thăng Long nhận định: “Để thực hiện cơ chế bù trừ thanh toán trung tâm (CCP), Việt Nam không chỉ cần giải quyết các vấn đề kỹ thuật mà còn cả những điểm thiếu đồng nhất trong hệ thống luật ngân hàng và chứng khoán hiện nay. Việc này sẽ mất rất nhiều thời gian”.

Rào cản lớn khác cần khắc phục là giới hạn sở hữu nước ngoài đối với các công ty niêm yết.

Hiện tại, Việt Nam áp mức trần từ 30-50% đối với tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong các công ty thuộc các lĩnh vực như ngân hàng, hàng không, bất động sản và dầu khí. Điều này giúp chính phủ ngăn chặn mức độ kiểm soát quá mức của các nhà đầu tư nước ngoài trong các ngành công nghiệp trọng điểm của Việt Nam.

Người phát ngôn của FTSE Russell cho hay, trước khi tiến hành xếp hạng, các nhà đầu tư quốc tế thường kỳ vọng về một cơ chế nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài giao dịch những chứng khoán mà đã chạm hoặc sắp chạm ngưỡng trần giới hạn sở hữu nước ngoài: “Cần phải có đủ dư địa trong danh sách cổ đông của công ty để các nhà đầu tư mới mua được cổ phiếu cấu thành chỉ số. Nếu vấn đề này không được giải quyết thỏa đáng thì sẽ hạn chế số lượng cổ phiếu sẽ được chuyển đổi tại thời điểm xếp hạng”./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn businesstimes.com.sg, vna