Có một điều đáng chú ý là trước khi Thủ tướng Australia Anthony Albanese bước vào các cuộc họp quan trọng với lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc tại Bắc Kinh, cả ông lẫn Ngoại trưởng Penny Wong đều không đề cập đến Biển Hoa Nam (Biển Đông).

Mặc dù Albanese đề cập đến “cạnh tranh chiến lược”, ông không muốn tiết lộ những chi tiết cụ thể trong các cuộc thảo luận sắp tới của mình. Tuy nhiên, ông đã được hỏi liệu ông có thể tin tưởng Chủ tịch Tập Cận Bình hay không. Chính sự mất lòng tin của Trung Quốc ở Biển Đông tiếp tục ám ảnh mối quan hệ của Bắc Kinh với Washington và phần lớn Đông Nam Á.

Thực tế Biển Đông vẫn là “điểm tựa” cho Mỹ cũng như các đồng minh và đối tác, trong đó có Australia, trong xử lí vấn đề Trung Quốc. Điều này mang lại sự tin cậy cho quan sát hồi năm 2018 của Kurt Campbell và Ely Ratner - các chuyên gia hoạch định chính sách châu Á hàng đầu của Mỹ - rằng Washington đã không thể “nhào nặn Trung Quốc theo ý muốn của Mỹ”.

Phần lớn câu chuyện này bắt đầu từ 8 năm trước với một lời nói được cho là lời đảm bảo của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gửi tới người đồng cấp Mỹ lúc bấy giờ là Barack Obama tại Vườn Hồng của Nhà Trắng. Ngay cả khi các nỗ lực địa khai hóa (cải tạo các thực thể trên Biển Đông) đang được tiến hành, ông Tập Cận Bình vẫn nói với thế giới rằng Trung Quốc “không có ý định theo đuổi việc quân sự hóa” Biển Đông.

Điều này hóa ra là một lời hứa suông. Trong những năm sau đó, Bắc Kinh đã biến các bãi đá nổi thành các bệ phóng tiềm tàng gây ra mối đe dọa, lắp đặt hệ thống tên lửa và triển khai máy bay chiến đấu. Bắc Kinh đã thẳng thừng bác bỏ phán quyết của Tòa Trọng tài ở La Haye năm 2016 liên quan đến các yêu sách lãnh thổ của mình. Năm nay, Trung Quốc đã phát hành một “bản đồ tiêu chuẩn” mới vẽ lại ranh giới lãnh hải trên biển.

Người Mỹ và phần lớn khu vực, bao gồm cả Australia, giờ đây biết chắc chắn rằng họ đang đối phó với một nhà lãnh đạo Trung Quốc rất khác - nhà lãnh đạo có chính sách đối ngoại chủ động nhất kể từ thời Mao Trạch Đông. Chắc chắn là Bắc Kinh đã thay đổi cách họ lựa chọn để đối phó với thế giới, mềm mỏng hơn trong cách tiếp cận chính sách đối ngoại và triển khai chính sách ngoại giao tích cực hơn. Ông Tập Cận Bình từng nói ông muốn Trung Quốc được yêu mến trở lại. Nước này đã nhiệt tình thúc đẩy việc nối lại quan hệ với Australia và làm mới cuộc đối thoại với Mỹ. Bắc Kinh cũng đã cố gắng đóng vai trò hòa giải giữa Ukraine và Nga, đồng thời làm trung gian cải thiện mối quan hệ giữa Saudi Arabia và Iran.

“Cuộc tấn công quyến rũ” cũng có giới hạn

Nhưng khi nước này hành động mềm mỏng hơn trên các đấu trường khác, Bắc Kinh lại có lợi thế khi hung hăng theo đuổi các yêu sách lãnh thổ trên biển, biểu hiện gần đây nhất là một loạt cuộc đối đầu với tàu Philippines và suýt va chạm với máy bay chiến đấu của Mỹ.

Rõ ràng, “cuộc tấn công quyến rũ” của Trung Quốc cũng có giới hạn. Bắc Kinh vẫn hết sức bảo vệ những gì họ coi là phạm vi ảnh hưởng của mình. Vì vậy, điều quan trọng là ông Albanese đã sát cánh cùng Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos trước khi tới Washington vào tháng trước. Điều này sẽ được đánh giá cao ở thủ đô của Mỹ. Và khi sát cánh cùng Joe Biden, Albanese không thể bỏ lỡ thông điệp trấn an mạnh mẽ đối với Manila của Tổng thống Mỹ về sự đảm bảo quốc phòng của Mỹ dành cho Philippines trong trường hợp Trung Quốc có các hành vi bắt nạt khác trên biển.

Đối với Mỹ, điều này cũng là một câu hỏi hóc búa về lý tưởng lãnh đạo toàn cầu của nước này. Ở những nơi khác trên thế giới, Mỹ vẫn duy trì được sự hiện diện - tiếp tục chỉ đạo các nỗ lực của phương Tây trong việc hỗ trợ Ukraine, điều động hỏa lực đáng kể bằng việc cử hai nhóm tác chiến tàu sân bay tới Địa Trung Hải và ngoài khơi Vịnh Persia khi xung đột bùng phát ở Gaza, tạo điều kiện cho sự hợp tác quân sự chặt chẽ hơn với Australia và củng cố mạng lưới các đồng minh châu Á của nước này nói chung.

Nhưng ở Biển Đông, Washington và các đồng minh đã không thể ngăn chặn sự xâm lấn liên tục của Bắc Kinh. Những gì nằm dưới sự kiểm soát của Chủ tịch Tập Cận Bình trong khu vực là điều mà Albanese và Biden dường như không nghĩ rằng họ có thể thay đổi về cơ bản. Dường như không có “lời thì thầm” nào về việc tiến hành các hoạt động tự do hàng hải trong phạm vi 12 hải lý của các thực thể tranh chấp.

Những sự thật trên Biển Đông

Đây là những sự thật trên Biển Đông mà Trung Quốc đã đơn phương xác lập. Đó là nơi mà lời hùng biện về “sự ổn định” của Albanese phải đối mặt với một thực tế khó khăn. Australia không thể thay đổi những gì đã diễn ra mà chỉ có thể hy vọng vào sự “ổn định”.

Nhưng điều này có thực tế không? Thủ tướng nói rằng ông muốn có một mối quan hệ “không có gì bất ngờ” trong tương lai, để ông biết “mọi thứ sẽ đến từ đâu”. Tuy nhiên, khó có khả năng có một mối quan hệ mà trong đó Bắc Kinh phải tham khảo ý kiến của Canberra trước khi thực hiện bước đi tiếp theo trên tuyến đường biển quan trọng đối với thương mại thế giới này.

Còn có một vấn đề nữa là các tuyên bố gần đây của Canberra gần như không đề cập gì tới Biển Đông. Mặc dù chưa được giải thích rõ ràng, nhưng bản chất cốt lõi của thỏa thuận AUKUS (gồm Australia, Anh và Mỹ) và phần lớn dự báo của Đánh giá Chiến lược Quốc phòng của Australia là nhằm thể hiện điều mà Bộ trưởng Quốc phòng nước này Richard Marles gọi là “hoạt động triển khai sức mạnh có tác động mạnh mẽ” - khả năng “khiến kẻ địch phải đối mặt với rủi ro” và cách xa bờ biển Australia hơn nữa.

Các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân sẽ có thể dễ dàng thực hiện các nhiệm vụ gần bờ biển Trung Quốc hơn. Phản ứng của Bắc Kinh đối với AUKUS cho đến nay vẫn tương đối im lặng, bởi chắc chắn rằng cần một khoảng thời gian dài nữa mới có thể cung cấp cho Australia khả năng đó./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn australiachinarelations.org