Cuối tuần trước, 1.200 binh sĩ Australia đã tham gia cuộc tập trận chung với các lực lượng Philippines và Mỹ tại quốc gia Đông Nam Á này. Nhiệm vụ của họ: diễn tập tái chiếm một hòn đảo từ một thế lực thù địch, có lẽ là ở Biển Hoa Nam (Biển Đông).
          

Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles đã cùng Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. giám sát cuộc tập trận này, được cho là lớn nhất từ trước đến nay giữa hai nước. Ông Marles sau đó tuyên bố Australia sẽ sớm bắt đầu tham gia các cuộc tuần tra chung với Philippines ở Biển Đông tranh chấp.
          

Tuần tới, Thủ tướng Australia Anthony Albanese sẽ đến thăm Philippines, trong đó chương trình nghị sự tập trung vào các vấn đề hàng hải, quốc phòng và an ninh.
          

Mặc dù Bộ trưởng Quốc phòng Marles đã rất thận trọng khi không đề cập trực tiếp đến Trung Quốc trong cuộc họp báo ở Philippines, nhưng nỗ lực của Canberra nhằm tăng cường quan hệ chiến lược với Manila diễn ra vào thời điểm căng thẳng Philippines - Trung Quốc đang gia tăng ở Biển Đông (Manila gọi là Biển Tây Philippines).
          

Đầu tháng 8, một tàu hải cảnh Trung Quốc đã sử dụng vòi rồng để ngăn cản một tàu bảo vệ bờ biển Philippines thực hiện hoạt động tiếp tế hàng cho một nhóm binh sĩ đồn trú trên một tàu hải quân mắc cạn tại Bãi Cỏ Mây. Manila khẳng định bãi cạn này nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của họ. Trong khi đó, Trung Quốc tuyên bố bãi cạn này nằm trong vùng lãnh thổ có chủ quyền của mình.
 

Đây chỉ là vụ việc mới nhất trong một loạt các hành động gây hấn, quấy rối của hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc trong khu vực kể từ đầu năm 2023.
          

Trong bối cảnh căng thẳng trên biển đang gia tăng, vì sao Australia lại tham gia bằng cách tăng cường quan hệ quân sự với Philippines? Điều này có thể có tác động gì đến khu vực?
          

Marcos Jr. củng cố cam kết quốc phòng với Mỹ
          

Philippines cùng với Brunei, Malaysia, Việt Nam, Đài Loan và Trung Quốc là các bên có tranh chấp tại Biển Đông. Không giống như Trung Quốc - nước tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ Biển Đông thông qua “Đường 9 đoạn”, các bên tranh chấp khác chỉ khẳng định chủ quyền hạn chế trong khu vực.
          

Năm 2016, Philippines đã thắng Trung Quốc trong vụ kiện mang tính bước ngoặt tại một tòa án quốc tế ở La Haye (Hà Lan), theo đó tòa này đã ra phán quyết rằng “Đường 9 đoạn” là không hợp lệ và vi phạm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS). Trung Quốc đã không công nhận phán quyết này, đồng thời tiếp tục tăng cường tiềm lực quân sự trên biển và quấy rối các tàu thuyền Philippines.
 

Mặc dù Philippines đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của cộng động quốc tế đối với phán quyết này, nhưng nước này vẫn yếu về mặt quân sự cũng như bị hạn chế về khả năng ngăn chặn sự xâm nhập của Trung Quốc vào EEZ của mình.
         

Đây là trọng tâm chính của chính quyền Marcos Jr. kể từ khi nhậm chức vào tháng 6/2022. Trong chuyến thăm Nhà Trắng hồi tháng 5 vừa qua, ông Marcos Jr. và Tổng thống Joe Biden đã nhất trí về những định hướng mới đối với Hiệp ước phòng thủ chung (MDT) năm 1951 giữa hai nước. Hiệp ước này cam kết cả hai bên sẽ đáp trả trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công vào một trong hai bên tại “bất kỳ nơi nào trên Biển Đông”. Đáng chú ý, những định hướng này cũng thừa nhận các mối đe dọa do “chiến thuật vùng xám” gây ra, chẳng hạn như phong tỏa, hăm dọa và quấy rối.
          

Trong năm 2023, Philippines cũng đồng ý để Mỹ tiếp cận thêm 4 căn cứ quân sự theo một thỏa thuận quốc phòng riêng. Do những hành động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông cũng như việc nước này kiên quyết không công nhận phán quyết của Tòa trọng tài về “Đường 9 đoạn”, dư luận Philippines hiện nay đa phần thể hiện sự thiếu tin tưởng đối với Trung Quốc (67%). Ngược lại, họ đang bày tỏ sự tin tưởng cao đối với Mỹ (89%), Australia (79%) và Nhật Bản (78%). Sự thiếu tin tưởng đối với Trung Quốc cũng được nhiều quan chức trong chính phủ, bộ quốc phòng và cơ quan lập pháp Philippines chia sẻ.

Tại sao tăng cường quan hệ với Australia lại quan trọng?
          

Cùng với việc xoay trục ngả về Mỹ, chính phủ Philippines cũng đang tích cực tăng cường quan hệ quốc phòng và ngoại giao với Australia.
          

Tháng 5 vừa qua, Ngoại trưởng Penny Wong đã đến thăm Manila và tuyên bố Australia sẵn sàng nâng cấp quan hệ giữa hai nước lên “đối tác chiến lược”. Bà cũng nhắc lại cam kết của Australia trong việc tiếp tục hiện diện ở Biển Đông nhằm thúc đẩy hòa bình, ổn định và tự do hàng hải.
          

Tuần trước, Bộ trưởng Quốc phòng Marles đã chỉ ra rằng phần lớn thương mại của Australia đi qua Biển Đông và Australia cam kết duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật lệ trong khu vực.
          

Trong chuyến thăm Philippines sắp tới của Thủ tướng Albanese, hai nước dự kiến sẽ ký các thỏa thuận chính thức hóa quan hệ “đối tác chiến lược”. Những thỏa thuận này sẽ bao gồm hợp tác quốc phòng và an ninh hàng hải cũng như tăng cường quan hệ kinh tế, thương mại và văn hóa.
          

Những mối quan hệ bền chặt hơn này không phải tự nhiên mà có. Mặc dù Australia không có MDT với Manila, nhưng nước này có mối quan hệ quốc phòng sâu sắc với Philippines kể từ Chiến tranh Thế giới thứ hai.
          

Australia và Mỹ hiện cũng là hai quốc gia duy nhất có thỏa thuận về “lực lượng thăm viếng” với Philippines, qua đó tạo khuôn khổ pháp lý cho quân đội Australia và Mỹ hiện diện tại quốc gia này.
          

Do Australia gần đây tìm cách ổn định quan hệ không mấy tốt đẹp với Trung Quốc, nên sự hợp tác này với Philippines có thể phải trả giá. Đúng như dự đoán, Trung Quốc bày tỏ sự không hài lòng về cuộc tập trận quân sự hồi tuần trước.
 

Về lâu dài, cả Australia và Philippines cũng nên nhận thức được những rủi ro do liên minh an ninh của hai nước này với Mỹ gây ra, điều này có khả năng khiến cả hai xung đột với Trung Quốc trong vấn đề Đài Loan hoặc Biển Đông.
          

Cuộc tập trận quân sự tuần trước cho thấy rõ, Australia dường như đã sẵn sàng chấp nhận rủi ro và tăng cường hợp tác với một đồng minh quan trọng trong khu vực. Như Bộ trưởng Quốc phòng Marles đã nhấn mạnh ở Manila, trật tự toàn cầu dựa trên luật lệ “có mối liên hệ sâu sắc với lợi ích quốc gia tương ứng của chúng ta” và “an ninh tập thể”./.

Thoibaovietuc.com/Nguồn theconversation.com, vnanet.vn