Video bạo lực lan truyền trên mạng xã hội, như vụ ám sát Charlie Kirk, gây lo ngại về tác động lên giới trẻ. Úc kêu gọi bảo vệ trẻ em khỏi nội dung độc hại.

Ngày 10/9/2025, video vụ ám sát chính trị gia Mỹ Charlie Kirk tại Đại học Utah Valley lan truyền nhanh chóng trên TikTok, Instagram, và X, vượt qua các kênh tin tức truyền thống. Những hình ảnh đẫm máu, không qua biên tập hay cảnh báo, tiếp cận hàng triệu người, bao gồm trẻ em, ngay lập tức. Ủy viên eSafety Úc kêu gọi các nền tảng mạng xã hội nhanh chóng xóa hoặc hạn chế nội dung bạo lực, nhấn mạnh trách nhiệm bảo vệ người dùng, đặc biệt là trẻ vị thành niên, khỏi tác hại tâm lý và xã hội.

Bạo lực trực tuyến và giới trẻ

Thanh thiếu niên sử dụng TikTok, Instagram, và X nhiều hơn người lớn, khiến họ dễ tiếp xúc với nội dung bạo lực. Một nghiên cứu tại Anh (2024) cho thấy phần lớn thanh thiếu niên xem các video về ẩu đả trường học, tấn công bằng dao, chiến tranh, hay khủng bố. Những cảnh quay này thường thô sơ, bất ngờ, và thiếu bối cảnh, làm tăng tác động tiêu cực lên tâm lý và hành vi của giới trẻ. Không chỉ phản ánh bạo lực, mạng xã hội còn khuếch đại nó, từ bắt nạt, bạo lực băng đảng, đến xâm hại tình dục khi hẹn hò, khiến trẻ em dễ bị tổn thương hơn.

Tác hại lên sức khỏe và hành vi

Tiếp xúc với nội dung bạo lực có thể gây chấn thương tâm lý, khiến thanh thiếu niên sợ ra ngoài hoặc cảm thấy bất an. Các nghiên cứu chỉ ra rằng những video này có thể dẫn đến triệu chứng tương tự rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD), đặc biệt nếu bạo lực liên quan đến cuộc sống thực của họ. Một số trẻ trở nên “vô cảm”, mất khả năng đồng cảm do quen thuộc với đau khổ trên mạng. Nhiều ý kiến cho rằng việc xem nhiều nội dung bạo lực khiến giới trẻ tin thế giới nguy hiểm hơn thực tế, ảnh hưởng đến hành vi hàng ngày, như né tránh nơi công cộng hoặc mất lòng tin vào xã hội. Những tác động này không chỉ ảnh hưởng sức khỏe tâm thần mà còn làm giảm kết quả học tập và khả năng giao tiếp xã hội.

Lịch sử bạo lực trên truyền thông

Bạo lực trong truyền thông có lịch sử lâu đời. Người Hy Lạp cổ đại khắc họa chiến trận trên gốm, người La Mã viết về đấu sĩ, và những bức ảnh đầu tiên chụp Chiến tranh Crimea. Trong Thế chiến II, phim thời sự mang hình ảnh chiến tranh đến rạp chiếu phim. Chiến tranh Việt Nam (1955-1975) được gọi là “cuộc chiến truyền hình” đầu tiên, đưa bạo lực vào nhà dân, nhưng biên tập viên kiểm soát nội dung, cung cấp bối cảnh và chỉnh sửa cẩn thận. Mạng xã hội hiện đại đã thay đổi hoàn toàn: video chiến tranh, quay bằng điện thoại hoặc drone, được tải lên TikTok, YouTube, lan truyền tức thì mà không cần bối cảnh. Những video này hòa lẫn với nội dung đời thường, như đi dạo hay tụ tập bạn bè, khiến người xem khó phân biệt.

Sự xuất hiện của “người ảnh hưởng chiến tranh” càng làm phức tạp vấn đề. Không qua đào tạo báo chí, họ đăng video từ các khu vực xung đột, đôi khi dùng bài đăng thu hút (như quân đội Israel với nội dung bắt mắt) để tuyên truyền. Điều này làm mờ ranh giới giữa báo chí và phô trương, khiến nội dung bạo lực dễ tiếp cận cả những người không chủ ý tìm kiếm.

Giải pháp giảm thiểu tác hại

Để hạn chế tiếp xúc với nội dung bạo lực, người dùng có thể thực hiện các bước thực tế:

• Tắt tính năng tự động phát trên TikTok, Instagram, và X để ngăn video chạy mà không được phép.

• Sử dụng bộ lọc từ khóa hoặc chặn nội dung nhạy cảm, giúp ẩn các bài đăng chứa từ như “bạo lực” hay “chiến tranh”.

• Báo cáo video hoặc hình ảnh bạo lực để giảm khả năng chúng được thuật toán quảng bá.

• Quản lý nội dung mạng xã hội bằng cách theo dõi các tài khoản tin tức đã được xác minh, như ABC News hoặc BBC, để hạn chế tiếp xúc với video lan truyền ngẫu nhiên.

• Tạm ngưng sử dụng mạng xã hội khi cảm thấy quá tải, một bước đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ sức khỏe tâm thần.

Tuy nhiên, các giải pháp này không hoàn hảo. Thuật toán mạng xã hội ưu tiên nội dung giật gân để thu hút tương tác, khiến người dùng khó kiểm soát hoàn toàn những gì họ thấy. Vụ ám sát Charlie Kirk là minh chứng: dù các nền tảng có quy định cấm nội dung bạo lực, video vẫn lan truyền rộng rãi, tiếp cận cả trẻ em.

Kêu gọi quy định chặt chẽ hơn

Vụ việc nhấn mạnh sự thất bại của các nền tảng trong việc bảo vệ người dùng. Dù có chính sách cấm, nội dung bạo lực vẫn lọt qua, gây hại cho giới trẻ và xã hội. Các chuyên gia kêu gọi quy định chặt chẽ hơn đối với công ty mạng xã hội, yêu cầu cải tiến thuật toán, tăng cường kiểm duyệt, và cung cấp cảnh báo trước nội dung nhạy cảm. Ủy viên eSafety Úc nhấn mạnh rằng các nền tảng phải chịu trách nhiệm pháp lý, đặc biệt trong việc bảo vệ trẻ em khỏi tác hại tâm lý lâu dài.

Nội dung bạo lực trên mạng xã hội, như vụ ám sát Charlie Kirk, cho thấy thách thức của truyền thông hiện đại: tốc độ lan truyền vượt kiểm soát, tác động tiêu cực đến tâm lý và hành vi giới trẻ. Các giải pháp cá nhân như tắt tự động phát hay báo cáo nội dung là cần thiết, nhưng chưa đủ. Cần sự can thiệp mạnh mẽ từ các nhà quản lý và nền tảng để đảm bảo an toàn số. Người dân được khuyến khích tìm hiểu thêm qua website eSafety hoặc các nguồn uy tín như The Conversation để nâng cao nhận thức về vấn đề này./.

Nguồn: Samuel Cornell và TJ Thomson, The Conversation, Đại học New South Wales (UNSW) Sydney và Đại học RMIT.