Theo trang mạng của Viện Lowy, không có gì bất ngờ và đáng ngạc nhiên khi Bộ trưởng Thương mại Australia Don Farrell thông báo rằng Australia đã quyết định rời khỏi các cuộc đàm phán về hiệp định thương mại tự do (FTA) với Liên minh châu Âu (EU). Mặc dù cuộc đàm phán không gây được sự chú ý của công luận trong suốt 5 năm qua, song hầu hết người dân Australia đều hiểu rằng việc đạt được một thỏa thuận với EU sẽ đặc biệt khó khăn.
             
Nông nghiệp là trọng tâm của các cuộc đàm phán. Cả hai bên đều biết rằng đạt được thỏa thuận trong lĩnh vực này sẽ là điểm then chốt. Theo phương pháp đàm phán đã được thử nghiệm và thực hiện trong suốt 5 năm qua, các quan chức Australia và EU đã tập trung vào việc xây dựng thỏa thuận tổng thể với hy vọng phát triển một loạt lợi ích tiềm năng và tạo đủ động lực chính trị để giúp cả hai bên tìm thấy điểm chung cần thiết, nhằm đạt được thỏa thuận về nông nghiệp.
             
Cách tiếp cận đó gần như đã thành công, với các báo cáo cho thấy ngay cả trong những lĩnh vực khó khăn như chỉ dẫn địa lý và mua sắm của chính phủ, quy mô của một thỏa thuận vẫn có thể nhìn thấy được. Nhưng cuối cùng, mọi việc không như mong đợi. Sự thất bại rõ ràng của các cuộc đàm phán ở giai đoạn cuối cho thấy khoảng cách giữa các bên về tiếp cận thị trường nông nghiệp là rất lớn và không thể thu hẹp trong hoàn cảnh hiện tại. Đối với Australia, việc khởi động đàm phán FTA với EU là một bước nhảy vọt về niềm tin. Hai bên có lịch sử quan hệ thương mại song phương lâu dài, trong đó phần lớn là khó khăn vì những khác biệt cơ bản trong cách tiếp cận lĩnh vực nông nghiệp.
             
Ngành nông nghiệp Australia lâu nay vẫn tỏ thái độ phản đối EU về các biện pháp hạn chế đặc biệt mà khối này áp dụng đối với xuất khẩu nông sản của Australia. Mâu thuẫn bắt nguồn từ thời điểm Vương quốc Anh gia nhập Thị trường chung châu Âu. Những hạn chế đó khiến xuất khẩu nông sản của Australia sang EU - đặc biệt là các sản phẩm chủ lực như thịt bò và đường - ở mức thấp và phần lớn không có tính khả thi về mặt thương mại. Đã có một số hy vọng khi các cuộc đàm phán bắt đầu,  rằng EU đã thay đổi quan điểm và có thể đạt được một FTA song phương, thiết lập cho hai bên một kỷ nguyên mới về thương mại và đầu tư.            

Ở giai đoạn này, những hy vọng đó dường như đã tiêu tan. Đối với tất cả các cuộc thảo luận tại Brussels và Strasbourg trong những năm gần đây về việc EU sẽ đảm nhận vai trò lãnh đạo toàn cầu trong cải cách thương mại và mong muốn hợp tác với Australia để củng cố hệ thống quy tắc thương mại toàn cầu, sự thật phũ phàng là “điểm mù nông nghiệp” của EU vẫn chưa biến mất, và điều này vẫn là trở ngại cho sự phát triển của mối quan hệ đối tác đó.            

Lịch sử FTA gần đây của EU – với Mỹ Latinh cũng như với New Zealand và Indonesia – nhấn mạnh mức độ bảo hộ nông nghiệp ở ngưỡng cao, phản ánh qua quan điểm chính sách kiên định ở các quốc gia thành viên chủ chốt, đáng chú ý nhất là Pháp, Italy và Tây Ban Nha.

Con đường phía trước từ đây là không rõ ràng. Bộ trưởng Farrell đã tuyên bố rằng các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục và ông hy vọng một thỏa thuận có thể được ký kết vào “một ngày nào đó”. Điều này dường như báo hiệu thái độ sẵn sàng tiếp tục đàm phán (của Australia), nhưng không hy vọng sẽ đạt được bước tiến xa hơn nếu EU không sẵn sàng. 

Giống như tất cả các nền kinh tế lớn, EU sẽ thấy liên minh này có lợi thế hơn Australia về mặt đòn bẩy – EU sẽ thu được ít lợi ích hơn Australia nếu một thỏa thuận được ký kết – và sẽ không cảm thấy bị buộc phải hành động. Các điều khoản thuận lợi trong FTA của Australia với Vương quốc Anh, vốn đã thay thế sản phẩm của EU trong một số lĩnh vực, chắc chắn là một yếu tố củng cố sự không khoan nhượng của EU.            

Giải pháp thay thế là Australia sẽ phải tái hợp tác với Ủy ban châu Âu mới và Nghị viện châu Âu sau cuộc bầu cử EU vào năm 2024. Tuy nhiên, với triển vọng Mỹ có khuynh hướng quay trở lại với chủ nghĩa dân tộc mạnh mẽ hơn vào cuối năm 2024, thật khó để lạc quan về sự thay đổi trong chính sách thương mại của EU – một sự thay đổi sẽ khiến thỏa thuận với Australia trở nên khả thi hơn vào thời điểm đó so với hiện tại./.   

Thoibaovietuc.com/Nguồn vnanet.vn