Chính quyền Trung Quốc có một bộ máy bóp méo thông tin hết sức tinh vi trong mọi khía cạnh. Mục tiêu chính của Bắc Kinh là thao túng dư luận, can thiệp vào các giới chính trị nước ngoài, tác động đến các cuộc bầu cử, làm mất uy tín của đối thủ, tạo ra hình ảnh lừa dối về họ như là một quốc gia yêu chuộng hòa bình, và lừa dối người dân của họ.
Ngày 28/9, Chính phủ Mỹ đã công bố một báo cáo cáo buộc Trung Quốc muốn “định hình lại bối cảnh thông tin toàn cầu” thông qua một mạng lưới bóp méo thông tin rộng lớn. Việc Trung Quốc thao túng thông tin quốc tế không chỉ là vấn đề ngoại giao công chúng mà còn là thách thức đối với tính toàn vẹn của không gian thông tin quốc tế.
Sự thao túng này bao gồm tuyên truyền, bóp méo thông tin và kiểm duyệt. Nếu cộng đồng quốc tế không có hành động gì, những nỗ lực của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sẽ định hình lại bối cảnh thông tin toàn cầu, tạo ra những lỗ hổng có thể khiến các quốc gia đưa ra quyết định phụ thuộc vào những lợi ích kinh tế và an ninh của Bắc Kinh.
Theo Trung tâm tương tác toàn cầu (GEC), một bộ phận nằm trong bộ Ngoại Giao Mỹ, Bắc Kinh chi hàng tỷ USD mỗi năm cho các hoạt động thao túng thông tin ở nước ngoài. Đồng thời, Trung Quốc ngăn chặn những thông tin nhạy cảm trái với giọng điệu của họ về các vấn đề tế nhị như Đài Loan, nhân quyền và tình hình kinh tế u ám của họ. Đặc biệt, Trung Quốc thao túng thông tin bằng cách thúc đẩy một thứ “chủ nghĩa độc tài về kỹ thuật số”, khai thác các tổ chức quốc tế và kiểm soát các phương tiện truyền thông Hoa ngữ. James Rubin, điều phối viên của GEC, nói: “Đó là mặt tối của toàn cầu hóa”. Ông cũng tỏ ý lo ngại: “Nếu không hành động, nó sẽ phá hủy các giá trị dân chủ một cách từ từ và liên tục”. Trung Quốc cũng bị cáo buộc khai thác mạng xã hội WeChat để truyền bá thông tin sai lệch nhắm vào những người “nói tiếng Trung và sống tại các nước dân chủ”.
“Những lời dối trá”
Cùng ngày, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã một lần nữa chỉ trích đích danh Trung Quốc. Tại một diễn đàn do tạp chí The Atlantic tổ chức, Blinken khẳng định: “Tôi nghĩ mục tiêu của nước này là trở thành cường quốc thống trị thế giới, về quân sự, kinh tế, ngoại giao”. Bắc Kinh đã nhanh chóng phản ứng sau đó. Ngày 30/9, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã tuyên bố: “Thực tế đã nhiều lần chứng minh rằng Mỹ là đế chế dối trá thực sự”.
Các hoạt động bóp méo thông tin do bộ máy Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) thực hiện đáng được viết thành một cuốn sách (có thể đọc tham khảo cuốn “Khi Trung Quốc giám sát bạn” của tác giả Alex Joske, nhà xuất bản Saint-Simon, Pháp, 2023). Trong đó, phải kể đến sự hiện diện đến nghẹt thở của các cơ quan giám sát của Bắc Kinh trên các trang mạng xã hội như Facebook, LinkedIn, Instagram hay X (trước đây là Twitter), Reddit, Quora và thậm chí cả Pinterest. Một trong những mục đích của họ là tấn công những người chỉ trích Trung Quốc: các nhà nghiên cứu, các nhà báo, các nhà khoa học chính trị, các quan chức dân cử và các nhà hoạt động khác, dù họ ở đâu trên thế giới. Những người này bị bôi nhọ, thậm chí bị “dìm xuống bùn đen” vì những thông tin giả tạo. Tháng 8 năm nay, Meta (công ty mẹ của Facebook) tuyên bố đã xóa 7.700 tài khoản Facebook và gần 1.000 trang thông tin sai lệch có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Nhiều công dân Trung Quốc, sau khi rời bỏ quê hương sang phương Tây sinh sống, đã tố cáo những lời dối trá của ĐCSTQ. “Trung Quốc, đất nước của sự dối trá” chính là câu khẳng định của nữ biên kịch kiêm đạo diễn nổi tiếng người Trung Quốc Triệu Đình (Chloé Zhao), hiện đang sống tại Mỹ. Khi nhận giải tại Liên hoan Phim Oscar ngày 25/5/2021, cho bộ phim “Nomadland” (Người du mục), nữ đạo diễn trẻ này đã giải thích rằng khi còn là một thiếu niên, cô sống ở một đất nước mà “sự dối trá ở khắp nơi”. Cô đã bị gắn mác là “kẻ phản bội” ở Trung Quốc, và tất cả các bộ phim của cô ngay lập tức bị cấm chiếu ở nước này.
Ở Trung Quốc, sự dối trá và viết lại lịch sử là một vũ khí phục vụ ĐCSTQ đã được kiểm chứng từ lâu. Điều này đã được áp dụng trong những năm 1950 ở Liên Xô. Nhưng Trung Quốc đã vượt xa “người thầy” của mình. Do vậy, lịch sử Trung Quốc được viết lại một cách thái quá để phục vụ hệ tư tưởng chính thức. Chính quyền Cộng sản Trung Quốc đã giấu giếm tất cả những trang đen tối của chế độ và của ĐCSTQ, cũng như mọi thời kỳ ở Trung Quốc trước năm 1949 được cho là có khả năng gieo rắc sự hoang mang trong tâm trí người dân. Chỉ còn lại một lịch sử bị cắt xén, bị kiểm duyệt hoặc đơn giản là dối trá mà người ta tìm thấy trong các cuốn sách giáo khoa hay trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
Các phương tiện truyền thông thường xuyên đưa các thông tin sai sự thật (bởi mọi nội dung đều được ĐCSTQ kiểm soát chặt chẽ). Những số liệu thống kê chính thức chỉ cung cấp một phần thực tế. Phần lớn người Trung Quốc không hề biết rằng hàng chục triệu đồng bào của họ đã chết vì nạn đói trong chiến dịch thảm khốc của cuộc cách mạng Đại nhảy vọt (1958-1962) do Mao Trạch Đông lãnh đạo.
Người dân Trung Quốc cũng hầu như không biết gì về những hậu quả khủng khiếp mà cuộc Cách mạng Văn hóa (1966-1976) gây ra trên đất nước họ. Thảm kịch này cũng do nhà độc tài không ngần ngại lợi dụng lòng tin của các Hồng vệ binh trẻ để gieo rắc kinh hoàng trên khắp đất nước và đánh bại các đối thủ trong đảng. Hầu như họ cũng không biết gì về vụ thảm sát Thiên An Môn, cũng như cách mà khoảng 2.000 thanh niên biểu tình đã bị tàn sát trước những làn đạn lạnh lùng của Quân Giải phóng nhân dân Trung Quốc vào ngày 4/6/1989 theo lệnh của “Hoàng đế Đỏ” Đặng Tiểu Bình.
“Đánh bóng hình ảnh trên trường quốc tế”
Chế độ Bắc Kinh cũng biết cách tạo quanh họ một đám tay sai nước ngoài ăn lương của họ. Thực vậy, hơn 700 “nhà cung cấp dịch vụ gián điệp” nước ngoài được nhà nước Trung Quốc trả tiền cho dịch vụ mà họ mang lại. Trên thực tế, số tay sai này còn nhiều hơn thế gấp nhiều lần và được trả lương hậu hĩnh để ca ngợi những thành tích của Trung Quốc cộng sản và phủ nhận “những tuyên truyền dối trá” của báo chí nước ngoài, đặc biệt là về cách đối xử vô nhân đạo đối với người Duy Ngô Nhĩ. Những cái “loa tuyên truyền” bóp méo thông tin được Bắc Kinh trả lương này có ở khắp mọi nơi: trên Facebook, LinkedIn, Instagram, X (trước đây là Twitter) và, tất nhiên, cả YouTube, trong đó có mạng xã hội thu hút hàng trăm nghìn “người theo dõi”.
“Huy chương hữu nghị”
Người dân Trung Quốc không thể tiếp cận được hầu hết các phương tiện truyền thông nước ngoài. Các kênh truyền hình phương Tây đều không thể phát sóng trên lãnh thổ Trung Quốc và báo viết cũng vậy. Tuy nhiên, một bộ phận nhỏ thanh niên Trung Quốc có cả phương tiện tài chính và kỹ thuật vẫn có thể truy cập thông tin nước ngoài bằng cách sử dụng VPN (Mạng riêng ảo) có địa chỉ IP của người dùng bị ẩn. Nhưng những VPN này đắt tiền và thường nhanh chóng bị các cơ quan kiểm duyệt trên Internet Trung Quốc phát hiện và làm tê liệt.
Khi nói đến các “loa tuyên truyền gây ảnh hưởng”, Pháp cũng không phải ngoại lệ, kể cả trong các giới quyền lực. Trong số đó có cựu Thủ tướng Jean-Pierre Raffarin, người đã nhiều lần thể hiện quan điểm nhân từ đối với chế độ cộng sản Trung Quốc, đến mức chấp nhận bị biến thành công cụ tuyên truyền khi ông đứng trước ống kính của CCTV và không ngần ngại ca ngợi các giá trị của chủ nghĩa cộng sản kiểu Trung Quốc. Dù không nói được một từ tiếng Trung nào, Jean-Pierre Raffarin vẫn thường được coi là một chuyên gia lớn về Trung Quốc. Ông đã được khen thưởng vì công việc vận động hành lang không mệt mỏi kể từ khi ông được chính Tập Cận Bình trao tặng “huân chương hữu nghị” vào năm 2011.
“Vô trách nhiệm”
Liên quan tới việc Trung Quốc can thiệp vào chính trị nội bộ của các nước đối tác, có rất nhiều ví dụ minh họa về sự ngây thơ của các chính phủ phương Tây trong nhiều thập kỷ đối với Trung Quốc. Bên cạnh Mỹ, Australia – nơi có hàng trăm nghìn người dân Trung Quốc sinh sống – từ năm 2019 đã phát hiện ra rằng các phương tiện truyền thông, các trường đại học, quốc hội và thậm chí cơ quan hành pháp của họ đã bị các gián điệp được trả lương của chế độ Bắc Kinh thâm nhập.
Tháng 9/2023, chính trường Vương quốc Anh bị náo động bởi một vụ bê bối chưa từng có khi nhà chức trách phát hiện ra rằng thẻ ra vào Quốc hội Anh đã được cấp cho Chris Cash, một người Anh 28 tuổi, bị thẩm vấn vào ngày 13/3 vì bị tình nghi làm gián điệp cho Trung Quốc. Câu chuyện được tờ Sunday Times tiết lộ vào ngày 10/9, chỉ 6 tháng sau vụ việc, đã gây hoang mang ở Westminster. Chris Cash từng là trợ lý của một nhân vật có ảnh hưởng, bà Alicia Kearns, nghị sĩ đảng Bảo thủ và là Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Anh.
Trong một diễn biến tiếp theo vào ngày 17/9, tờ Times tiết lộ rằng Chris Cash đã ra vào Westminster trong vai trò một vị khách viếng thăm trong hơn 1 năm mà không bị điều tra an ninh nhờ mối quan hệ của anh ta với hai nghị sĩ. Anh ta mới chỉ nhận thẻ ra vào Quốc hội hồi đầu năm 2023, nhờ sự can thiệp của Kearns, vài tuần trước khi bị thẩm vấn.
Một câu chuyện khác về cách thức xuyên tạc thông tin của Trung Quốc: chiến dịch vu cáo lại Nhật Bản do Bắc Kinh tiến hành khi Tokyo bắt đầu xả nước thải đã qua xử lý từ Nhà máy Điện hạt nhân Fukushima ra biển hồi cuối tháng 8. Mặc dù các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), sau khi phân tích, đã tuyên bố chính đáng rằng không có bất kỳ mối nguy hiểm nào trong hoạt động này, nhưng Chính quyền Trung Quốc vẫn cáo buộc Nhật Bản có những hành động “vô trách nhiệm” gây nguy hiểm cho người dân các nước láng giềng và cấm nhập khẩu tất cả các mặt hàng hải sản Nhật Bản vào Trung Quốc.
Ngay lập tức, tuyên bố này đã gây ra những hành động phẫn nộ trong người dân Trung Quốc tại một quốc gia mà chủ nghĩa dân tộc thường xuyên được sử dụng khi chế độ này phải đối mặt với các vấn đề nội bộ: Đại sứ quán Nhật Bản cũng như các cơ quan, trường học của Nhật Bản trên toàn lãnh thổ Trung Quốc đã trở thành mục tiêu bị “ném đá” và bị gọi điện quấy rối. Ngoại trưởng Nhật Bản Yoshimasa Hayashi đã lên án những hành vi này là “cực kỳ đáng tiếc”.
Video lan truyền
Mỹ cũng là mục tiêu của Trung Quốc. Điều này được chứng minh bằng những cáo buộc sai trái mà trong những tháng gần đây đã tràn ngập mạng xã hội Trung Quốc về hành vi ngược đãi gấu trúc trong các vườn thú ở Mỹ. Theo các chuyên gia, những tin tức giả mạo này, được khuếch đại bởi những người có ảnh hưởng, đã làm hoen ố chính sách “ngoại giao gấu trúc” của Bắc Kinh, được Chính phủ Trung Quốc áp dụng từ nhiều thập kỷ qua, đó là tặng những con vật này cho các nước khác như một dấu hiệu của tình hữu nghị.
Một video lan truyền trên một số nền tảng của Trung Quốc như Weibo và Douyin thậm chí còn nói cụ thể đó là con gấu trúc cái Mei Xiang đã bị Vườn thú quốc gia Smithsonian ở Washington ngược đãi qua hàng chục đợt nhân giống hết sức đau đớn. Một chiến dịch đầy nhiệt huyết đã diễn ra sau đó để “cứu sống” và đưa con vật này trở về Trung Quốc. Vườn thú quốc gia Mỹ không muốn bình luận về chiến dịch này, nhưng theo các nhà báo của AFP, trên thực tế đoạn video có từ năm 2015 cho thấy một con gấu trúc đực đang được kiểm tra y tế. Trên cùng các nền tảng này của Trung Quốc, một hình ảnh cũng cho thấy gấu trúc đực Tian Tian, người bạn đồng hành của Mei Xiang, bị tiêm thuốc an thần và nằm bất động trong một cuộc kiểm tra y tế. Nhưng một lần nữa, theo Phòng thí nghiệm nghiên cứu pháp y kỹ thuật số (DFRLab) của Hội đồng Đại Tây Dương, đây là một con gấu trúc đến từ tỉnh Phúc Kiến của Trung Quốc trong một cuộc kiểm tra y tế năm 2005.
Ví dụ mới nhất có tầm quan trọng đặc biệt đối với Bắc Kinh: sự can thiệp của Trung Quốc vào tiến trình bầu cử ở Đài Loan. Khi cuộc bầu cử tổng thống sắp tới, dự kiến diễn ra vào ngày 13/1/2024, đang đến gần, chính quyền Đài Loan ngày 4/10 đã cáo buộc Bắc Kinh về việc sử dụng các phương tiện “rất đa dạng” để định hướng dư luận trên hòn đảo. Reuters dẫn lời Tổng Giám đốc Cục an ninh quốc gia Đài Loan Tsai Ming-yen cho biết: “Cách mà cộng sản Trung Quốc can thiệp vào các cuộc bầu cử rất đa dạng”. Ông chỉ rõ: “Trung Quốc đang sử dụng sức ép quân sự, các công cụ cưỡng ép kinh tế và thông tin sai lệch để tạo ra một sự lựa chọn ‘giữa chiến tranh và hòa bình’ trong tâm trí các cử tri Đài Loan. Kết quả của cuộc bầu cử này sẽ được Bắc Kinh cũng như phần còn lại của thế giới hết sức chú ý theo dõi.
Tháng 9/2021, Viện Nghiên cứu chiến lược Trường quân sự Pháp (IRSEM) đã công bố một báo cáo đồ sộ (dày 650 trang) về các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc ở nước ngoài, trong phần mở đầu có nội dung như sau: “Trong một thời gian dài, có thể nói rằng Trung Quốc, không giống như Nga, tìm cách để được yêu mến hơn là để bị sợ hãi; Trung Quốc muốn quyến rũ, thể hiện một hình ảnh tích cực về bản thân với thế giới, khơi dậy sự ngưỡng mộ. Bắc Kinh không từ bỏ việc tìm cách quyến rũ cũng như tham vọng định hình các tiêu chuẩn quốc tế, và điều cần thiết là ĐCSTQ không được để ‘mất mặt’. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng đồng thời ngày càng sử dụng chiến lược thâm nhập và cưỡng ép: các hoạt động gây ảnh hưởng của nước này đã tăng cường đáng kể trong những năm gần đây và các phương pháp của họ ngày càng giống với những phương pháp mà Moskva đã sử dụng. Giờ đây, đảng và nhà nước Trung Quốc dường như đang áp dụng triết lý theo kiểu như của nhà ngoại giao, triết học và nhà văn người Italy thời Phục hưng Niccolò Machiavelli từng nêu trong tác phẩm The Prince (Quân vương), đó là “thà để người ta sợ mình, còn hơn được người ta thương mà không tôn trọng mình”. Cụm từ này tóm tắt hoàn hảo tình hình hiện tại./.
Thoibaovietuc.com/Nguồn asialyst.com
