Thuế quan Trump 2025 xóa sổ 2,5 tỷ USD phố Wall, Việt Nam chịu mức 46%. Tác động kinh tế toàn cầu và giải pháp cho châu Á.

Ngày 2/4/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây chấn động thế giới khi công bố chính sách thuế quan mới, áp dụng mức thuế nhập khẩu 10% lên toàn bộ hàng hóa vào Mỹ từ ngày 5/4, đồng thời áp dụng các mức thuế phản ứng cao hơn so với nền kinh tế hàng hóa. Trong đó, Việt Nam chịu mức thuế “khủng” 46%, trở thành một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Chính sách này không chỉ rung chuyển thị trường tài chính toàn cầu, xóa cửa sổ 2,5 tỷ USD khỏi Phố Wall, mà đặt ra công thức tối ưu cho các nền kinh tế châu Á, đặc biệt là Việt Nam. Liệu khu vực này sẽ đối mặt với những hệ lụy gì, và Việt Nam có thể xoay xở ra sao trước "cơn bão" thuế quan từ Trump?

Châu Á Lao Đao Trước Thuế Quan Trump

Chính sách thuế quan của Trump, được ông gọi là "Ngày Giải phóng" cho doanh nghiệp Mỹ, đã đưa thị trường toàn cầu vào nhuốm loạn. Với mức thuế biên giới dao động từ 10% đến 50%, không chỉ các đối thủ như Trung Quốc (34%) mà cả hệ thống truyền thông đồng minh của Mỹ cũng bị ảnh hưởng. Tại châu Á, các quốc gia Đông Nam Á như Campuchia (49%), Việt Nam (46%), và Myanmar (44%) nằm trong nhóm chịu thuế cao nhất. Các nước khác như Thái Lan (36%), Indonesia (32%), và Malaysia (24%) cũng không tránh khỏi làn sóng này.

Theo Richard Partington, phóng viên kinh tế cao cấp, áp thuế này đã làm tăng nguy cơ suy suy thoái kinh tế toàn cầu. Chỉ trong ngày công bố, các sàn giao dịch chứng khoán châu Á lao dốc khi mở cửa. Tại Mỹ, Nasdaq giảm 5,97%, S&P 500 mất 4,8%, còn Dow Jones giảm 3,9% – ngày tệ nhất kể từ đại dịch Covid-19 năm 2020. Các công ty lớn như Apple và Nvidia mất tổng cộng 470 tỷ giá trị thị trường USD, phản ánh sự phụ thuộc sâu sắc vào chuỗi cung ứng châu Á.

Nhà lãnh đạo thế giới từ Bắc Kinh đến Brussels đã trích dẫn chính sách đồng tính của Trump. Trung Quốc gọi đây là "hành vi thu thập đơn phương", trong khi Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố chuẩn bị các biện pháp đối phó. Tại Đông Nam Á, nơi các nền kinh tế phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ, hoạt động càng nguy hiểm hơn. Campuchia, với 20% dân số sống dưới mức nghèo khổ, và Myanmar, đang chật vật phục hồi sau động đất và nội chiến, có thể đối mặt với khủng hoảng kinh tế sâu sắc hơn. Giá hàng hóa toàn cầu, từ dầu mỏ (giảm 7%) đến sản phẩm may mặc, dự kiến ​​tăng mạnh do chi phí sản xuất leo thang.

Việt Nam: “Cú Giáng” 46% và Hệ Hệ Lụy Kinh Tế

Tại Việt Nam, mức thuế 46% được xem là một “cú sốc” vượt ngoài dự đoán của nhiều chuyên gia. Theo số liệu từ Cục Phân tích Kinh tế Mỹ, năm 2024, Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ 136,6 tỷ USD, trong khi nhập khẩu chỉ 13,1 tỷ USD, dẫn đến dư thương mại 123,5 tỷ USD. Mỹ tính thuế dựa trên công thức: Thuế quan = Thâm nhập thương mại phương phương / Tổng giá trị nhập khẩu, từ đó đưa ra số "thuế lý thuyết" 90% với Việt Nam, và áp 46% – bằng một nửa.

Các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, thủy sản, da giày, và đồ gỗ chịu ảnh hưởng trực tiếp. Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), nhận định: "Việt Nam sẽ là tác động cả trực tiếp gián tiếp, chúng ta đang phát triển kinh tế toàn cầu và đa dạng hóa đối tác". Năm 2024, Mỹ sử dụng gần 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, với dư lượng thương mại tăng lên tới 104,6 tỷ USD. Nếu áp dụng mức thuế 46%, kim ngạch xuất khẩu 119 tỷ USD sang Mỹ có thể chịu thêm 54,74 tỷ USD tiền thuế – tương đương hơn 10% GDP Việt Nam.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã phản hồi tiêu cực ngay sau thông báo. Sáng 3/4, VN-INDEX giảm gần 4,9%, mất 70 điểm, trong khi HNX-INDEX và UPCOM-INDEX lần lượt giảm 3,6% và 3,2%. Các doanh nghiệp doanh nghiệp FDI, vốn đóng góp lớn vào sản xuất điện tử và dệt có thể, đối mặt với nguy cơ rút vốn hoặc chuyển hướng sản xuất các loại nước ít bị ảnh hưởng hơn như Mexico hay Ấn Độ. Apple, Nike và Intel – những tập đoàn sản xuất lớn tại Việt Nam – có thể tái sinh cấu trúc dây cung ứng, làm gia tăng chi phí và giảm thế tranh cạnh của Việt Nam.

Cơ Hội Giữa Thức Thức: Việt Nam Chuẩn Bị Gì?

Dù chịu áp lực lớn, các doanh nghiệp Việt Nam không hoàn toàn bi quan. Ông Giang nhấn mạnh hai điểm cần kiểm soát: tránh nhập khẩu nguyên liệu "rửa nguồn gốc" từ Trung Quốc và chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh. Thực tế, ngành dệt có thể đã được chuẩn bị sẵn. Hai tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu dệt may có thể đạt 5,63 tỷ USD, tăng 9,3% so với cùng kỳ năm 2024. Ông dự báo tháng 3 sẽ đạt thêm 4 tỷ USD, và kỳ vọng quý 3-4 – mùa đông xuân và dịp cuối năm – sẽ giúp ngành hoàn thành mục tiêu tiêu cả năm.

Ông Giang đề xuất ba giải pháp chiến lược:

1. Giảm phụ thuộc vào Trung Quốc : Quan hệ Mỹ - Trung căng thẳng có thể làm thiếu nguồn cung nguyên liệu mà Việt Nam đang nhập từ Trung Quốc. Do đó, cần tìm nguồn thay thế từ các nước khác.

2. Đa dạng thị trường : Không nên phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ, cần đẩy mạnh xuất khẩu sang EU, Nhật Bản và các nước trong CPTPP.

3. Theo dõi và phán đoán : Hiểu rõ chiến lược của Trump để điều chỉnh chính sách, tránh "bẫy thuế quan" trong tương lai.

Các chuyên gia quốc tế cũng cho rằng mức thuế 46% có thể là "con dao hai mảnh" với Mỹ. Libby Cantrill từ Pimco nhận định Trump có thể chịu được "giảm đau" nhất định, nhưng nếu thị trường tiếp tục lao dốc, ông buộc phải đàm phán. Điều này mở ra cơ hội cho Việt Nam giảm thuế thương mại, tốt nhất là khi quan hệ hai nước đã nâng cấp Đối tác Chiến lược toàn diện từ tháng 9/2023.

Tương Lai Bất Định Cho Châu Á và Việt Nam

Chính sách thuế của Trump không chỉ đe dọa kinh tế châu Á mà còn tạo nên trật tự thương mại toàn cầu. Với Việt Nam, mức thuế 46% là một thử thách lớn nhưng cũng là cơ hội để tái sinh cấu trúc nền kinh tế, giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Trong bối cảnh đồng USD giảm 2,2% xuống mức thấp nhất 6 tháng và nguy cơ suy thoái toàn cầu gia tăng, hoạt động và chiến lược đúng đắn sẽ quyết định khả năng vượt qua "bão" của Việt Nam và khu vực.

Thị trường toàn cầu đang theo dõi từng trạng thái của Trump. Liệu "Ngày phóng" của ông có thực sự mang lại khối lượng nặng cho nước Mỹ hay chỉ là khởi đầu của một cuộc chiến thương mại nghiêm trọng? Với Việt Nam, câu trả lời nằm ở chuẩn bị và phản hồi trong những ngày tới./.