Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã kêu gọi hội nhập thị trường sâu hơn với Đông Nam Á trong các cuộc hội đàm thượng đỉnh thường niên, nơi nêu lên những lo ngại về hành động xâm lược của Bắc Kinh ở Biển Đông đang tranh chấp.

Cuộc họp của 10 thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á với ông Lý diễn ra sau các cuộc đối đầu bạo lực gần đây trên biển giữa Trung Quốc và các thành viên ASEAN là Philippines và Việt Nam, làm dấy lên sự lo ngại ngày càng tăng về các hành động ngày càng quyết đoán của Trung Quốc trên vùng biển tranh chấp.

Ông Lý không đề cập đến tranh cãi này trong bài phát biểu khai mạc tại thủ đô Lào nhưng cho biết việc tăng cường quan hệ thương mại và tạo ra một "thị trường có quy mô cực lớn" là chìa khóa cho sự thịnh vượng kinh tế.

"Nền kinh tế toàn cầu vẫn đang phục hồi chậm chạp, chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng và tình hình bất ổn địa chính trị đã gây ra sự bất ổn và không chắc chắn cho sự phát triển của chúng ta", ông Lý phát biểu hôm thứ năm.

"Tăng cường phối hợp và đồng bộ hóa thị trường là hướng đi quan trọng cho sự hợp tác tiếp theo của chúng ta."

"Tăng cường phối hợp và đồng bộ hóa thị trường là định hướng quan trọng cho sự hợp tác tiếp theo của chúng ta", ông nói.

Trung Quốc là đối tác thương mại số 1 của ASEAN và là nguồn đầu tư nước ngoài lớn thứ ba - một lý do chính khiến khối này im lặng trong việc chỉ trích các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.

Các nhà lãnh đạo ASEAN nhiều lần chỉ kêu gọi kiềm chế và tôn trọng luật pháp quốc tế.

ASEAN và Trung Quốc cho biết họ mong đợi kết thúc các cuộc đàm phán để nâng cấp hiệp định thương mại tự do vào năm 2025.

Trung Quốc là đối tác thương mại số 1 của ASEAN và là nguồn đầu tư nước ngoài lớn thứ ba - một lý do chính khiến khối này im lặng trong việc chỉ trích các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.

Các thành viên ASEAN là Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei cùng với Đài Loan có các yêu sách chồng lấn với Trung Quốc, nước tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết Biển Đông.

Các tàu của Trung Quốc và Philippines đã nhiều lần va chạm vào năm 2024, và tuần trước Việt Nam cho biết lực lượng Trung Quốc đã tấn công ngư dân của mình ở vùng biển tranh chấp.

Theo một quan chức ASEAN giấu tên do tính nhạy cảm của cuộc thảo luận, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr đã nói rõ với ông Lý trong cuộc hội đàm hôm thứ Năm rằng hợp tác ASEAN-Trung Quốc không thể tách rời khỏi tranh chấp trên biển.

Vị quan chức này cho biết Marcos muốn ưu tiên đàm phán về một bộ quy tắc ứng xử để quản lý hành vi trên biển nhằm đảm bảo hòa bình.

Ông Lý đáp lại rằng Biển Đông là "ngôi nhà chung" và Trung Quốc có nghĩa vụ bảo vệ chủ quyền của mình, vị quan chức này cho biết.

Philippines, một đồng minh lâu năm của Hoa Kỳ, đã chỉ trích các nước ASEAN khác vì không hành động nhiều hơn để khiến Trung Quốc lùi bước.

Các cuộc đàm phán về quy tắc ứng xử đã diễn ra trong nhiều năm, bị cản trở bởi các vấn đề khó khăn bao gồm bất đồng về việc liệu hiệp ước có nên mang tính ràng buộc hay không.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken, người đã đến Viêng Chăn vào thứ năm để tham dự các cuộc họp, dự kiến ​​sẽ nêu vấn đề về hành vi xâm lược của Trung Quốc trên biển, các quan chức cho biết.

Hoa Kỳ đã triển khai tàu hải quân và máy bay chiến đấu để tuần tra tuyến đường thủy này và thúc đẩy tự do hàng hải và hàng không.

Trung Quốc đã cảnh báo Hoa Kỳ không can thiệp vào các tranh chấp.

Các nhà lãnh đạo ASEAN, những người đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh vào thứ Tư, cũng đã gặp riêng Thủ tướng Nhật Bản mới Shigeru Ishiba và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol trước khi triệu tập hội nghị thượng đỉnh ASEAN+3 cùng với Trung Quốc.

Khối này cũng sẽ tổ chức các cuộc đàm phán riêng với các đối tác đối thoại là Úc, Canada, Ấn Độ, Hoa Kỳ và Liên hợp quốc, kết thúc bằng Hội nghị thượng đỉnh Đông Á gồm 18 quốc gia, bao gồm Nga và New Zealand, vào thứ sáu.

Cựu Tổng thư ký ASEAN Ong Keng Yong cho biết mặc dù có những thách thức trong việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông và nội chiến Myanmar, vai trò trung tâm của ASEAN trong việc duy trì hòa bình và tiến bộ tương đối trong khu vực là không thể bàn cãi.

"Các cường quốc không thể làm những gì họ muốn trong khu vực", Ong nói.

Sau khi quân đội Myanmar lật đổ chính phủ được bầu vào năm 2021, giao tranh ở đó đã trở thành một cuộc nội chiến khiến gần 6000 người thiệt mạng và hơn ba triệu người phải di dời.

Quân đội đã quay lưng lại với kế hoạch hòa bình của ASEAN mà họ đã nhất trí vào cuối năm 2021 và giao tranh vẫn tiếp diễn với các nhóm du kích ủng hộ dân chủ và phiến quân sắc tộc.

Các vị tướng hàng đầu của Myanmar đã bị loại khỏi các hội nghị thượng đỉnh ASEAN kể từ cuộc đảo chính.

Thái Lan sẽ tổ chức một cuộc tham vấn cấp bộ trưởng ASEAN không chính thức về Myanmar vào giữa tháng 12 khi sự thất vọng ngày càng gia tăng trong khối về cuộc xung đột kéo dài./.