Phó Thủ tướng Richard Marles cho rằng lời giải thích của Trung Quốc về cuộc tập trận diễn ra trên vùng biển quốc tế và tuân thủ luật pháp quốc tế là "không thỏa đáng".

Bộ trưởng Ngoại giao Úc Penny Wong đã đối thoại với người đồng cấp Trung Quốc sau khi tàu chiến Trung Quốc tiến hành cuộc tập trận bắn đạn thật ngắn vào thứ Sáu, buộc các máy bay thương mại phải thay đổi hành trình.

Trong bài đăng trên X vào tối muộn thứ Sáu (giờ miền Đông Úc), Wong cho biết bà đã gặp Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị bên lề cuộc họp G20 tại Nam Phi cùng ngày.

Wong nhấn mạnh: “Đối thoại bình tĩnh và nhất quán với Trung Quốc giúp chúng tôi bảo vệ lợi ích quốc gia và những vấn đề quan trọng đối với người dân Úc.”

Cuộc tập trận đã làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước, dù diễn ra trên vùng biển quốc tế và tuân thủ luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, quân đội Trung Quốc chỉ đưa ra thời gian cảnh báo rất ngắn.

Phó Thủ tướng Úc Richard Marles cho biết vào thứ Bảy rằng Trung Quốc chưa đưa ra “câu trả lời thỏa đáng” về vấn đề này.

Marles giải thích: “Khi Úc tổ chức một cuộc tập trận bắn đạn thật, chúng tôi thường thông báo trước từ 12 đến 24 giờ để các máy bay có thể điều chỉnh lịch trình. Nhưng thông báo từ Trung Quốc hôm qua quá gấp, gây ảnh hưởng đáng kể đến các hãng hàng không.”

Ông cũng cho biết Penny Wong đã nêu trực tiếp vấn đề này với Vương Nghị, đồng thời chính phủ Úc cũng gửi phản đối qua các kênh ngoại giao giữa Canberra và Bắc Kinh.

Bộ trưởng Quốc phòng New Zealand, Judith Collins, mô tả đây là cuộc tập trận "quan trọng và tinh vi nhất" từng diễn ra trong khu vực.

Lực lượng quốc phòng Úc và New Zealand đã theo dõi ba tàu chiến Trung Quốc - khinh hạm Hengyang lớp Jiangkai, tàu tuần dương Zunyi lớp Renhai và tàu tiếp tế Weishanhu lớp Fuchi - di chuyển ngoài khơi Úc trong ít nhất một tuần.

Nhóm tàu này ở cách Eden, New South Wales, khoảng 640km trên vùng biển quốc tế khi thông báo về cuộc tập trận được phát đi.

Một tàu hải quân New Zealand theo dõi đội tàu đã quan sát thấy các tàu thay đổi đội hình, thả mục tiêu xuống nước, điều chỉnh vị trí rồi thu hồi mục tiêu. Không có hoạt động bắn đạn thật hoặc bắn đất đối không nào được quan sát thấy, nhưng các động thái này phù hợp với kịch bản tập trận bắn đạn thật.

Qantas, Emirates và Air New Zealand đã thay đổi đường bay giữa Úc và New Zealand sau khi nhận được thông tin về cuộc tập trận.

Bộ Quốc phòng Úc cho biết Trung Quốc đã thông báo về cuộc tập trận qua kênh vô tuyến dân sự nhưng không liên lạc trực tiếp với chính phủ Úc.

“[Trung Quốc] không thông báo trước về kế hoạch tập trận bắn đạn thật và cũng không cung cấp thêm chi tiết,” Bộ Quốc phòng Úc tuyên bố.

“Tuy nhiên, đội hình tàu đã trở lại bình thường, cho thấy cuộc tập trận có thể đã kết thúc... Không có tiếng súng nổ hoặc dấu hiệu bắn đạn thật được quan sát thấy, nhưng một mục tiêu bắn trên mặt nước đã được thả và thu hồi.”

Sự việc này diễn ra ngay sau cuộc chạm trán giữa không quân Úc và Trung Quốc vào tuần trước, khi một máy bay chiến đấu Trung Quốc thả pháo sáng chỉ cách máy bay do thám RAAF 30m trong khi RAAF đang tuần tra không phận quốc tế trên Biển Đông.

Marles cho biết cuộc chạm trán tuần trước khác với cuộc tập trận lần này, vì khi đó Trung Quốc có hành vi "không an toàn và thiếu chuyên nghiệp" khi điều động máy bay phản lực gần máy bay P8 của Úc.

Ông khẳng định Úc tuân thủ luật pháp quốc tế và đã bày tỏ quan ngại với Trung Quốc về hành động này.

Marles cũng lưu ý rằng sự hiện diện của các tàu Trung Quốc gần Úc "không phải chưa từng có, nhưng là điều bất thường", và ông đã yêu cầu lực lượng phòng thủ tăng cường giám sát.

Ông nhấn mạnh rằng những sự cố này phản ánh tình hình bất ổn toàn cầu ngày càng gia tăng: “Mặc dù những sự kiện này không trực tiếp liên quan đến nhau, nhưng chúng cho thấy chúng ta đang sống trong thời kỳ đầy biến động. Chúng ta đang đối mặt với bối cảnh chiến lược phức tạp nhất, thậm chí đe dọa nhất kể từ Thế chiến thứ hai.”