Thủ tướng Úc Anthony Albanese thăm Trung Quốc từ 12-18/7/2025, tập trung vào thương mại, năng lượng xanh và quan hệ người dân, nhưng phải điều hướng căng thẳng địa chính trị với Mỹ và các vấn đề an ninh khu vực.

Ngày 12/7/2025, Thủ tướng Úc Anthony Albanese bắt đầu chuyến thăm sáu ngày tới Trung Quốc, bao gồm các điểm dừng tại Thượng Hải, Bắc Kinh và Thành Đô, đánh dấu chuyến công du thứ hai tới quốc gia này kể từ khi nhậm chức. Với Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Úc, chiếm 312 tỷ USD kim ngạch thương mại hai chiều năm 2024, chuyến thăm nhằm củng cố quan hệ kinh tế, thúc đẩy hợp tác trong năng lượng xanh, du lịch và giáo dục, đồng thời giải quyết các vấn đề nhạy cảm như an ninh khu vực và trường hợp nhà văn Yang Hengjun. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng do chính sách “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Donald Trump và sự mở rộng quân sự của Trung Quốc, chuyến đi của Albanese là một nỗ lực cân bằng lợi ích kinh tế với các cam kết an ninh và vai trò độc lập của Úc ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Mục tiêu kinh tế và thương mại

Chuyến thăm tập trung mạnh vào kinh tế, với sự tham gia của các lãnh đạo doanh nghiệp từ các tập đoàn lớn như Rio Tinto, BHP, Fortescue, BlueScope và các trường đại học như Monash, UNSW. Hội nghị Lãnh đạo Thường niên Úc-Trung Quốc và vòng bàn tròn CEO Úc-Trung tại Bắc Kinh sẽ thảo luận về mở rộng hợp tác trong các ngành truyền thống như sắt thép, khai khoáng, nông nghiệp, cũng như các lĩnh vực mới như năng lượng xanh, kinh tế số và trí tuệ nhân tạo (AI). Albanese nhấn mạnh rằng quan hệ kinh tế với Trung Quốc tạo ra “một trong bốn việc làm liên quan đến thương mại” tại Úc, với kim ngạch thương mại vượt xa ba đối tác lớn tiếp theo là Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ cộng lại.

Thành tựu lớn của Albanese trong nhiệm kỳ đầu là gỡ bỏ hơn 20 tỷ USD rào cản thương mại do Trung Quốc áp đặt trước đây đối với các mặt hàng như thịt bò, rượu vang và lúa mạch, giúp giá cả phục hồi và tăng trưởng. Chuyến thăm lần này có thể mang lại các thỏa thuận mới, đặc biệt trong công nghệ thép carbon thấp, đáp ứng nhu cầu toàn cầu về giải pháp khí hậu. Tuy nhiên, đề xuất của Trung Quốc về mở rộng Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) để bao gồm AI và kinh tế số gặp phải sự thận trọng từ Albanese, do cạnh tranh công nghệ Mỹ-Trung và lo ngại an ninh quốc gia. Lãnh đạo đối lập Sussan Ley đã cảnh báo về việc hợp tác AI với Trung Quốc, phản ánh áp lực nội bộ trong việc giữ vững liên minh với Mỹ.

Du lịch và giáo dục cũng là trọng tâm. Trung Quốc là thị trường du lịch lớn nhất của Úc, với 860.000 lượt khách chi 9,2 tỷ AUD trong năm tính đến tháng 3/2025, tăng 28% so với năm trước. Albanese sẽ thăm trụ sở Trip.com tại Thượng Hải để thúc đẩy du lịch và gặp cựu cầu thủ Socceroo Kevin Muscat, huấn luyện viên CLB Shanghai Port FC, nhằm tăng cường quan hệ người dân. Những nỗ lực này không chỉ củng cố kinh tế mà còn xây dựng cầu nối văn hóa, với sinh viên Trung Quốc đóng góp khoảng 12 tỷ AUD mỗi năm cho Úc.

Cân bằng an ninh và địa chính trị

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh địa chính trị phức tạp. Chính sách thuế quan của Trump gây áp lực lên liên minh Úc-Mỹ, trong khi Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng quân sự ở khu vực, đặc biệt qua các cuộc tập trận bắn đạn thật gần Úc vào tháng 2/2025. Albanese cam kết “hợp tác khi có thể, bất đồng khi cần thiết” và nhấn mạnh Úc là quốc gia có chủ quyền, không để Mỹ hay Trung Quốc định hình chính sách. Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong gần đây đã chỉ trích sự thiếu minh bạch trong phát triển quân sự của Trung Quốc, đặc biệt ở Biển Đông, và khuyến khích hợp tác với ASEAN để duy trì hòa bình khu vực.

Các vấn đề an ninh nhạy cảm sẽ được Albanese nêu lên, bao gồm vụ Yang Hengjun, nhà văn Úc gốc Trung Quốc bị kết án tử hình treo vì cáo buộc gián điệp, và quyết định chấm dứt hợp đồng thuê cảng Darwin của công ty Landbridge do lo ngại an ninh. Trung Quốc đã phản đối mạnh mẽ quyết định này, cáo buộc Úc phân biệt đối xử. Human Rights Watch kêu gọi Albanese không né tránh các vấn đề nhân quyền ở Hồng Kông, Tân Cương và Tây Tạng, nhưng kết quả cụ thể về các vấn đề này có thể hạn chế do tính nhạy cảm.

Úc cũng đang giám sát chặt chẽ các hoạt động của tàu do thám Trung Quốc gần bờ biển Queensland và Lãnh thổ Bắc Úc trong bối cảnh diễn tập Talisman Sabre, làm nổi bật mối lo ngại về ý định chiến lược của Trung Quốc. Richard Maude, cựu lãnh đạo tình báo Úc, nhấn mạnh Albanese cần truyền đạt rõ ràng quan ngại về hành vi của Trung Quốc để trấn an các đồng minh và công chúng Úc.

Dự đoán kết quả

• Thương mại và kinh tế: Chuyến thăm có khả năng mang lại các thỏa thuận trong năng lượng xanh và thép carbon thấp, với sự tham gia của các công ty lớn. Tuy nhiên, việc mở rộng FTA để bao gồm AI khó đạt được do lo ngại an ninh và áp lực từ Mỹ. Du lịch và giáo dục sẽ được thúc đẩy thông qua các cam kết như visa nhập cảnh nhiều lần hoặc tăng cường trao đổi sinh viên.

• An ninh và nhân quyền: Các vấn đề như Yang Hengjun và cảng Darwin có thể chỉ đạt được cam kết đối thoại tiếp tục, không có giải pháp đột phá. Albanese sẽ nhấn mạnh luật pháp quốc tế ở Biển Đông, nhưng tránh đối đầu để bảo vệ lợi ích kinh tế.

• Quan hệ khu vực: Chuyến thăm củng cố vị thế của Úc như một đối tác đáng tin cậy trong ASEAN, đặc biệt khi Mỹ giảm viện trợ khu vực. Quan hệ với Trung Quốc sẽ cải thiện, nhưng Úc sẽ tiếp tục đa dạng hóa thương mại với các nước như Ấn Độ và Indonesia để giảm phụ thuộc.

Kết luận

Chuyến thăm của Albanese là một bước đi chiến lược để tối ưu hóa lợi ích kinh tế từ Trung Quốc, với trọng tâm là việc làm và tăng trưởng, trong khi duy trì lập trường độc lập trước căng thẳng Mỹ-Trung. Dù khó đạt được bước đột phá trong các vấn đề an ninh và nhân quyền, chuyến đi sẽ củng cố quan hệ thương mại, văn hóa và khẳng định vai trò của Úc ở khu vực. Sự thành công sẽ phụ thuộc vào khả năng của Albanese trong việc điều hướng các bất đồng mà không làm tổn hại đến lợi ích kinh tế cốt lõi, đảm bảo Úc tiếp tục là “quốc gia có chủ quyền” trong một thế giới đầy biến động./.