Nhiều ngành hàng xuất khẩu lao đao trong những tháng đầu năm. Phần lớn các hiệp hội, doanh nghiệp phản ánh việc thiếu thông tin về thị trường xuất khẩu là một trong những nguyên nhân khiến họ không kịp phản ứng trước những biến động của thị trường. Việc này đặt ra trọng trách cho những “bà mối” Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài.

Xuất khẩu lao đao

Báo cáo từ Bộ Công thương cho thấy, xuất khẩu của nước ta sang hầu hết các thị trường chủ lực đều giảm so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, những ngành hàng như dệt may, da giày, đồ gỗ… có mức sụt giảm nhiều nhất, với mức lần lượt là 15,3%, 15,2%, 33,1% (số liệu sáu tháng).

EU được đánh giá là thị trường tiềm năng của những ngành hàng trên. Với hàng dệt may, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam. Việt Nam hiện đứng thứ tư về thị phần dệt may tại EU sau Trung Quốc, Bangladesh, Thổ Nhĩ Kỳ. Với đồ gỗ, năm 2022 Việt Nam xuất khẩu 57 triệu USD sang EU. Dù được hưởng nhiều ưu đãi, tuy nhiên EU có yêu cầu cao và chặt chẽ liên quan đến môi trường. Đây là thách thức cho doanh nghiệp ngành gỗ tăng xuất khẩu sang thị trường này.

Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và lâm sản Việt Nam cho biết, kim ngạch xuất khẩu của ngành gỗ sụt giảm mạnh sau nhiều năm tăng trưởng hai con số. Nguyên nhân được chỉ ra là, bên cạnh những tác động chung như xung đột địa chính trị, lạm phát, nhu cầu tiêu dùng giảm, còn do thị trường Mỹ khởi xướng điều tra với một số sản phẩm gỗ và đồ gỗ của Việt Nam, quy định liên quan đến môi trường và rừng của EU…

Còn đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam, ông Trưởng Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội cảnh báo, chúng ta đang đứng trong môi trường biến động khó lường. Hiện 85% năng lực sản xuất của dệt may Việt Nam dành cho xuất khẩu. Vì vậy, với ngành này, ông Cẩm nhấn mạnh “rất cần thông tin thị trường để ứng phó kịp thời, hiệu quả”.

Đồng quan điểm, bà Phan Thị Thanh Xuân, Tổng thư ký Hiệp hội Da giày - túi xách Việt Nam cho rằng, doanh nghiệp trong nước rất lúng túng với những quy định mới và khó tại các thị trường EU, Mỹ.

Cần hỗ trợ của các "bà mối"

Trước thực tế đó, đại diện các ngành hàng trên kiến nghị: Cần sự hỗ trợ thông tin và tham vấn chính sách của Thương vụ, cơ quan quản lý nhà nước.

Đáp lại đề nghị này, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải đề nghị, Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cần tiếp tục đi sâu, nghiên cứu, nắm vững nhu cầu, thị hiếu, yêu cầu của thị trường, đánh giá chính sách nước sở tại, từ đó kịp thời tham mưu cho Bộ về chiến lược phát triển thị trường, kết nối giao thương; đưa ra khuyến cáo giúp các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, địa phương xây dựng, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất, kinh doanh phù hợp; tiếp nhận các ý kiến đề xuất của hiệp hội doanh nghiệp, địa phương để có kế hoạch hỗ trợ hiệp hội, địa phương trong công tác phát triển thị trường.

Ngoài ra, Thương vụ cần tăng cường phối hợp cùng Cục Xuất nhập khẩu chú trọng nghiên cứu, phân tích chính sách, kịp thời đề xuất, khuyến nghị các giải pháp tháo gỡ vướng mắc về rào cản kỹ thuật, phi thuế quan cho hàng hóa xuất khẩu. Phối hợp với các đơn vị có liên quan kịp thời hướng dẫn, định hướng thị trường, mặt hàng xuất, nhập khẩu, nhất là ở các thị trường trọng điểm, tạo điều kiện cho địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp xây dựng, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất, kinh doanh cho phù hợp; phối hợp với các cơ quan liên quan, có hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cục Xúc tiến thương mại tăng cường phối hợp với các vụ thị trường ngoài nước, các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài thường xuyên cập nhật, kịp thời cung cấp thông tin và dự báo xu hướng thị trường; tổ chức có hiệu quả công tác tư vấn, xúc tiến thương mại cho các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp tham gia hoạt động xúc tiến thương mại hiệu quả.

Với các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đề nghị: Chủ động hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp trong xây dựng, điều chỉnh chiến lược, kế hoạch sản xuất, kinh doanh, xúc tiến thương mại phù hợp với nhu cầu và năng lực của mỗi đơn vị, chủ động chuyển đổi sản xuất, kinh doanh phù hợp với xu hướng thị trường, đặc biệt là chuyển đổi xuất khẩu xanh, bền vững; tập trung cung cấp thông tin về hoạt động của doanh nghiệp, trao đổi ý kiến kịp thời với các đơn vị thuộc bộ và các bộ, ngành liên quan, các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài để phối hợp thực hiện có hiệu quả.

Với tình hình thị trường thời gian tới, ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại tại EU cho biết, EU đã và đang chuẩn bị ban hành nhiều quy định liên quan đến môi trường, phát triển bền vững, phát thải carbon, quyền sửa chữa và tái chế, nhân quyền, đạo luật chống phá rừng… “Với các quy định này, điều đáng lo ngại với doanh nghiệp Việt Nam là khó xuất khẩu bằng chính thương hiệu của mình do phía EU đòi hỏi phải có chuỗi thu mua, xử lý sản phẩm để tái chế”, ông Trần Ngọc Quân cho hay.

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) giúp các ngành hàng dệt may, da giày, đồ gỗ của Việt Nam tăng xuất khẩu vào EU, do đó, để tận dụng được lợi thế này, ông Quân nhấn mạnh “đáp ứng quy tắc xuất xứ là rất quan trọng”.

Mặt khác, ông Quân lưu ý, EU đang chuyển mạnh sang kinh tế tuần hoàn, doanh nghiệp trong nước cần chuyển đổi bởi khi các quy định đi vào thực thi sẽ ảnh hưởng mạnh tới xuất khẩu của doanh nghiệp.

Một thị trường xuất khẩu lớn khác là Mỹ cũng đang sụt giảm mạnh. Ông Đỗ Mạnh Quyền, Trưởng Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Houston (Mỹ) cho rằng, để lấy lại đà tăng trưởng xuất khẩu cho các mặt hàng tỷ USD, doanh nghiệp cần xác định lại chiến lược kế hoạch sản xuất, kinh doanh nội địa. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần xác định rõ thị trường và sản phẩm, đẩy mạnh tìm hiểu các quy định, rào cản xuất khẩu sang thị trường Mỹ; cải thiện chất lượng hàng hóa cũng như công nghệ sản xuất.

Với tình hình hiện nay, ông Đỗ Mạnh Quyền khuyến nghị, doanh nghiệp ngành hàng ngoài tìm kênh phân phối lớn, cần tìm đến các thị trường ngách để xuất khẩu. Bởi lẽ, các nhà phân phối lớn có trở ngại là khi họ giảm các nhu cầu sẽ ngắt kết nối. Điều này khiến cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp rơi vào tình trạng đứt gãy./.

Thoibaoivietuc.com/Nguồn nhandan.vn